22 Μαρτίου 1919: Ιδρύεται το Λιμενικό Σώμα

by Newsroom
0 comment
Κοινοποιείστε το άρθρο

22 Μαρτίου 1919: Ιδρύεται το Λιμενικό Σώμα

Η πρώτη σημαία του Λιμενικού Σώματος

Το 1919 ιδρύεται το Λιμενικό Σώμα. Ο ιδρυτικός νόμος είναι ο ν. 1753 του 1919 «Περί τροποποιήσεως του νόμου 816 και προσθήκης συναφών διατάξεων». Σημαντικότερη καινοτομία του νόμου αυτού είναι το άρθρο 3, το οποίο προβλέπει την σύσταση ιδίου Σώματος, του Λιμενικού, που αποτελείται από προσωπικό της Διεύθυνσης Εμπορικού Ναυτικού, της επιθεωρήσεως των υπηρεσιών αυτού, του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου και των Λιμενικών Αρχών.

Το άρθρο 3 του ως άνω νόμου αποτελεί την επίσημη ληξιαρχική πράξη γεννήσεως του Λιμενικού Σώματος. Την είχαν εμπνευστεί οι αείμνηστοι Γεώργιος Σάκαλης και Κωνσταντίνος Μπούκας.Ο νόμος προέβλεπε και τον τρόπο συγκρότησης του νεοσύστατου Σώματος. Για τον σκοπό αυτό, με διάταγμα, εξουσιοδότησε την μετάταξη από το Πολεμικό Ναυτικό στο Λιμενικό Σώμα εξήντα έξι (66) Αξιωματικών. Έτσι, το Λιμενικό Σώμα, πέντε (05) μήνες περίπου μετά την ίδρυσή του, είχε ήδη συγκροτηθεί και οργανωθεί, καλύπτοντας το σύνολο σχεδόν των θέσεων που είχε προβλέψει ο ν. 1753. Τα μεταταχθέντα στελέχη διέθεταν ικανή μόρφωση και γλωσσομάθεια και ήταν ειδικευμένα στα θέματα εμπορικής ναυτιλίας από την υπηρεσία τους στο τμήμα Εμπορικού Ναυτικού και στις Λιμενικές Αρχές και είχαν μόνοι τους αναλάβει την περιπέτεια της μετάταξης σε ένα νέο Σώμα με τον ζήλο του νέου, τον ενθουσιασμό του πρωτοπόρου και την εκ προϋποθέσεως στοργή για την Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία, η διοίκηση της οποίας θα αποτελούσε στο εξής το αποκλειστικό έργο της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας.

Οι περισσότεροι από αυτούς, όπως έχει καταγράψει η ιστορία, σταδιοδρόμησαν ευδόκιμα, ανήλθαν στις βαθμίδες της ιεραρχίας και προσέφεραν μέχρι τέλος της υπηρεσιακής τους ζωής σημαντικό έργο στην μεγάλη υπόθεση της ναυτιλίας μας.

Πηγή:Ιστορία του Λιμενικού Σώματος (1999) Ένωση Απόστρατων Αξιωματικων του Λιμενικού Σώματος

Ιστορική Αναδρομή

Ο νόμος 1753 είχε θέσει την ενοποιημένη και αυτοτελή Διεύθυνση Εμπορικού Ναυτικού (Δ.Ε.Ν.) υπό τις διαταγές του Υπουργείου Ναυτικών. Η ρύθμιση αυτή αποτελούσε συμβιβασμό και υποχρέωση στην δυσαρέσκεια με την οποία το Πολεμικό Ναυτικό έβλεπε την οριστική απομάκρυνση της εμπορικής ναυτιλίας από την άμεση εποπτεία του. Με νομοθετικό διάταγμα στις 7-5-1919 «Περί υπαγωγής του εμπορικού ναυτικού εις το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας» η Δ.Ε.Ν. υπάγεται στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Με διάταγμα της 30-12-1920 ιδρύεται το Γραφείο Γενικής Επιθεωρήσεως Πλοίων. Και έτσι η Δ.Ε.Ν. αρχίζει το έργο της.

Η πρώτη απ’ ευθείας κατάταξη Αξιωματικών του Λιμενικού έγινε τον Νοέμβριο του 1920. Σημαντική επίσης ήταν κατά το έτος 1921 η σύσταση του θεσμού των προξενικών λιμεναρχών, αρχικά στο Λονδίνο και αργότερα στο Κάρντιφ και την Αμβέρσα. Μάλιστα, η καθαρά ελληνική επινόηση της δημιουργίας, στο προξενικό Λιμεναρχείο Λονδίνου, γραφείου νηολογίων και υποθηκολογίων συνέβαλε ουσιαστικά στην ανασυγκρότηση του εμπορικού μας στόλου μετά τη λήξη του Α’ παγκοσμίου πολέμου. Πράγματι, επειδή η απόκτηση πλοίων γινόταν κυρίως στην αγορά του Λονδίνου, η ύπαρξη γραφείου διευκόλυνε εξαιρετικά την παραλαβή και αναγνώριση των πλοίων ως ελληνικών, αφού η νηολόγηση και εγγραφή της σχεδόν απαραίτητης υποθήκης γινόταν αυθημερόν, έτσι ώστε ο ενυπόθηκος δανειστής (συνήθως Αγγλική τράπεζα) να εξασφαλίζεται πλήρως και ο πλοιοκτήτης να παραλαμβάνει αμέσως το έγγραφο εθνικότητας και να υψώνει την Ελληνική Σημαία.

Το νεοσύστατο Λιμενικό Σώμα, το οποίο είχε επανδρώσει όλες τις Λιμενικές Αρχές της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και των Ελληνικών νησιών και λιμανιών που απελευθερώθηκαν στους Βαλκανικούς πολέμους, έπαιρνε μέρος και στην μικρασιατική εκστρατεία. Η οργάνωση των Λιμενικών υπηρεσιών σε λιμάνια των παράλιων της Μ. Ασίας, με σημαντικότερο αυτό της Σμύρνης, για την εξυπηρέτηση του ανεφοδιασμού και των μεταφορών του στρατού κατέστη επιτακτική. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μ. Ασίας το 1919, άρρηκτα συνδεδεμένες με τις θαλάσσιες μεταφορές στρατού και εφοδίων, οδήγησε στην άρτια οργάνωση των Λιμενικών Υπηρεσιών στα κυριότερα λιμάνια των περιοχών αυτών από το Δεδέαγατς μέχρι το Αϊβαλί. Μάλιστα, θα πρέπει να τονιστεί ότι κατά την αναγκαστική έξοδο του Ελληνικού πληθυσμού από τη Μικρά Ασία το 1922 η προσφορά των Λιμενικών Αρχών στάθηκε σωτήρια. Κινητοποιήθηκαν και τέθηκαν σε συναγερμό πρώτα για την αποστολή όλων των διαθέσιμων σκαφών για την παραλαβή του στρατού και του πληθυσμού και στη συνέχεια για την υποδοχή των προσφύγων που κατέφθαναν από τα μικρασιατικά παράλια.

Το Μάιο του 1924 ανακηρύσσεται η Δημοκρατία στην Ελλάδα. Το 1925 ενισχύεται η τάση κηδεμονίας της εμπορικής ναυτιλίας από το Πολεμικό Ναυτικό και με νομοθετικό διάταγμα η Δ.Ε.Ν. μεταφέρεται στο Υπουργείο Ναυτικών. Κατ’ ακολουθία της νέας διοικητικής υπαγωγής της Δ.Ε.Ν. ρυθμίζονται ανάλογα και τα διοικητικά θέματα του Λιμενικού Σώματος. Το πείραμα επανασύνδεσης της εμπορικής ναυτιλίας με τις ένοπλες δυνάμεις, που εξέφραζε η επί περίπου ένα χρόνο ανάθεση της Δ.Ε.Ν. σε ανώτατο μάχιμο Αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού, είχε αποτύχει. Γί’ αυτό και η περίοδος που ακολούθησε χαρακτηρίζεται από την νομοθετική και διοικητική προσπάθεια ανεξαρτησίας της ναυτιλιακής υπόθεσης και χειραφέτησης του αυτοτελούς Σώματος που τη διοικούσε.

Το 1927, τότε που ψηφίστηκε το Σύνταγμα της πρώτης Δημοκρατίας, ήταν για το Λιμενικό Σώμα ο χρόνος κατά τον οποίο επιχειρήθηκε και πραγματοποιήθηκε σοβαρότατη αναμόρφωση και συστηματοποίηση της νομοθεσίας, σχετικά με το Σώμα. Δημοσιεύτηκε το ν.δ. «Περί διοικήσεως εμπορικού ναυτικού», σύμφωνα με το οποίο το Λιμενικό Σώμα είναι στρατιωτικά οργανωμένο Σώμα και διέπεται από τις διατάξεις που διέπουν τους Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και Ναύτες του Πολεμικού Ναυτικού, προς τους οποίους εξομοιούνται οι ανήκοντες στο Λιμενικό Σώμα «πλην καθ’ όσον άλλως ορίζεται δι’ αυτούς». Έτσι, για το Λιμενικό Σώμα διανοίγεται η οδός της περαιτέρω αυτοτέλειας και ανεξαρτησίας. Η ίδρυση του Λιμενικού Σώματος και η οργάνωση αυτού δεν ήταν αυτοσκοπός.

Σκοπός του ήταν η προαγωγή της εμπορικής ναυτιλίας, με παράλληλη άσκηση της αστυνόμευσης των παραλιών και της διοικήσεως των λιμένων. Γι’ αυτό η απόδοσή του στην πρώτη δεκαετία της ζωής του, που σε κάποιο βαθμό περιείχε και ένα πειραματικό στάδιο, έπρεπε να είναι θετική και αναμφίβολη. Η διάθεση ενός επιλεγμένου επιστημονικού προσωπικού με στρατιωτική πειθαρχία και αφοσίωση στο έργο του δεν μπορούσε παρά να αποφέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Σ’ όλους τους τομείς είναι φανερή η εργώδης προσπάθεια του νεοσύστατου Σώματος των Λιμενικών Αξιωματικών για την ρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό των ναυτιλιακών μας πραγμάτων. Την εικόνα της αναδημιουργικής αυτής πνοής αντανακλά η αφανής, εν πολλοίς, καθημερινή ευσυνείδητη δραστηριότητα και την μαρτυρεί επίσημα η επιτευχθείσα νομοθετική αναδημιουργία και προσαρμογή.

Ψηφίζονται νόμοι περί καταμέτρησης των εμπορικών πλοίων, περί ραδιοτηλεγραφικής υπηρεσίας, περί επιβατηγών πλοίων. Η επιθεώρηση εμπορικών πλοίων, ο οίκος ναύτου, τα γραφεία της ναυτικής εργασίας, ο ποινικός και πειθαρχικός κώδικας Εμπορικού Ναυτικού αποτελούν θεσμούς που καταξιώθηκαν έκτοτε ως ιστορικοί σταθμοί στην εξέλιξη της Ελληνικής Ναυτιλίας.

Η ίδρυση του Υφυπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας το 1936 αποτελεί αναμφισβήτητα το δεύτερο μεγάλο σταθμό στην εξέλιξη του Σώματος, μετά την σύστασή του το 1919. Η υπαγωγή του σε ίδιο κυβερνητικό φορέα δεν επισφράγισε μόνο την ανεξαρτησία του αλλά, συγχρόνως, κατέδειξε τη σημασία που απέδιδε το Ελληνικό κράτος στην εμπορική ναυτιλία, την οποία το Λιμενικό Σώμα είχε κληθεί να διοικήσει.

Πηγή: Ένωση Απόστρατων Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος (1999) Ιστορία του Λιμενικού Σώματος 

Κοινοποιείστε το άρθρο

You may also like