29 Δεκεμβρίου η εκκλησία τιμά τη σφαγή των Αγίων Νηπίων

29 Δεκεμβρίου η εκκλησία τιμά τη σφαγή των Αγίων Νηπίων

Διά ξίφους άωρα μητέρων βρέφη,
Ανείλεν εχθρός του βρεφοπλάστου Bρέφους.
Nήπια αμφ’ ενάτην τάμον εικάδα παππάζοντα.

Βιογραφία
Όταν οι Μάγοι δεν επέστρεψαν στον Ηρώδη να του πουν που είναι ο Χριστός, ο πονηρός αυτός βασιλιάς μηχανεύθηκε άλλο σχέδιο για να εξοντώσει το Θείο Βρέφος. Είχε ακούσει ότι, σύμφωνα με τις Γραφές, τόπος γέννησης του Χριστού θα ήταν η Βηθλεέμ. Επειδή όμως δε γνώριζε ποιος ήταν ο Ιησούς αν βρισκόταν μέσα στη Βηθλεέμ ή στα περίχωρα της και επειδή συμπέρανε ότι το παιδί θα ήταν κάτω από δύο χρονών, έδωσε διαταγή να σφαγούν όλα τα παιδιά της Βηθλεέμ και των περιχώρων της, μέχρι της ηλικίας των δύο ετών. Η σφαγή έγινε ξαφνικά, ώστε να μη μπορέσουν οι οικογένειες να απομακρυνθούν με τα βρέφη τους. Και οι δυστυχισμένες μητέρες είδαν να σφάζονται τα παιδιά τους μέσα στις ίδιες τις αγκαλιές τους. Η χριστιανική Εκκλησία, πολύ σωστά ανακήρυξε Άγια τα σφαγιασθέντα αυτά παιδιά, διότι πέθαναν σε μια αθώα ηλικία και υπήρξαν κατά κάποιο τρόπο οι πρώτοι μάρτυρες του χριστιανισμού. Μπορεί βέβαια να μη βαπτίσθηκαν εν ύδατι, βαπτίσθηκαν όμως, μέσα στο ίδιο ευλογημένο αίμα του μαρτυρίου τους.

Να σημειώσουμε τέλος, ότι τα λείψανα (ίσως μερικά) των Aγίων Νηπίων, βρίσκονται στην Kωνσταντινούπολη, στο Nαό του Aγίου Iακώβου του αδελφοθέου, τον οποίον ανήγειρε ο Iουστίνος.

Ιερά Λείψανα: Μεγάλο μέρος των Ιερών Λειψάνων βρίσκονται στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.
Αποτμήματα των Ιερών Λειψάνων βρίσκονται στη Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους

῾Η σφαγὴ τῶν νηπίων τῆς Βηθλεὲμ ἀπὸ τὸν ῾Ηρώδην

«Τότε ῾Ηρῴδης ἰδὼν ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων, ἐθυμώθη λίαν, καὶ ἀποστείλας ἀνεῖλε πάντας τοὺς παῖδας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν μάγων. τότε ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν ὑπὸ ῾Ιερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν» (Ματθ. 2, 16-18).

Η αρχαιότερη καταγεγραμμένη μαρτυρία περί της σφαγής των νηπίων είναι το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Το
Ευαγγέλιο του Ματθαίου περιέχει την πρώτη μαρτυρία για τα άγια Νήπια και τη σφαγή τους. Ολόκληρη η σχετική χριστιανική γραμματεία και παράδοση που αναπτύσσεται μετά τον Ματθαίο στηρίζεται και παραπέμπει στη δική του μαρτυρία.

Ο Ματθαίος στο δεύτερο κεφάλαιο του ευαγγελίου του αφηγείται δύο από τα περιστατικά της νηπιακής ηλικίας του Χριστού, την επίσκεψη των μάγων και τη φυγή του Ιησού στην Αίγυπτο εξαιτίας του διωγμού του Ηρώδη και της σφαγής των νηπίων της Βηθλεέμ. Το δεύτερο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον ευαγγελίου αποτελεί την πρώτη και μοναδική βιβλική μαρτυρία για την ύπαρξη και τη δολοφονία των Νηπίων της Βηθλεέμ. Από τους τέσσερεις ευαγγελιστές μόνο ο Ματθαίος περιγράφει το γεγονός της σφαγής και δε σώζεται επίσης καμία άλλη μαρτυρία, χριστιανική ή μη, πριν από αυτή του ευαγγελιστή.

Η αφήγηση του Ματθαίου τελειώνει με μία ερμηνεία του χωρίου του Ιερεμία: « Φωνή ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καί κλαυθμός καί ὀδυρμός πολύς˙ Ραχήλ κλαίουσα τά τέκνα αὐτῆς, καί οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν». Σύμφωνα με την ερμηνεία του Ματθαίου, το χωρίο αυτό αποτελεί μία προφητεία, η οποία εκπληρώνεται με τη σφαγή των νηπίων της Βηθλεέμ. Η ερμηνεία του
παραπάνω χωρίου του Ιερεμία από το Ματθαίο δεν εξαντλείται στην ιστορική της διάσταση αλλά αποκτά και προφητική ισχύ.

Αν υπάρχει κάποιος που καθιέρωσε την τιμή των νηπίων της Βηθλεέμ ως αγίους της Εκκλησίας, αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Ιωάννη το Χρυσόστομο. Ο Χρυσόστομος είναι εκείνος ο συγγραφέας που ασχολήθηκε περισσότερο από κάθε άλλον
συγγραφέα με τα πρόσωπα των αγίων Νηπίων, συγγράφοντας ομιλίες, ερμηνευτικά και άλλα έργα που περιέχουν σχετικές αναφορές. Κάποια από αυτά τα έργα, και συγκεκριμένα οι δύο ομιλίες που είναι αφιερωμένες στα άγια Νήπια δεν αποτελούν έργα του Χρυσοστόμου, παρότι τιτλοφορούνται ως τέτοια. Πάντως, είναι έργα της ίδιας εποχής και του πνεύματος του Χρυσοστόμου και ως τέτοια τα αντιμετωπίζουμε. Δεν είναι όμως η πυκνότητα των αναφορών που συναντούμε στα κείμενα, εκείνη που μας
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Χρυσόστομος είναι εκείνος που επέβαλε την αγιολογική τιμή των Νηπίων. Εκείνο που αποδεικνύει τον παραπάνω ισχυρισμό είναι ότι στα έργα αυτά ο ιερός συγγραφέας, για πρώτη φορά στην ιστορία της χριστιανικής γραμματείας, αποδίδει ευθείς αγιολογικούς χαρακτηρισμούς στα Νήπια της Βηθλεέμ, τα αναγνωρίζει δηλαδή ως αγίους της Εκκλησίας, ως μακάρια και δικαιωμένα μέλη της ουράνιας βασιλείας. Τα αναγνωρίζει μάλιστα ως μάρτυρες και παρά το ακούσιο και σιωπηλό τους μαρτύριο, τα τοποθετεί δίπλα στους άλλους μεγάλους μάρτυρες τους οποίους και ο ίδιος τιμούσε ιδιαίτερα.

Η συνείδηση της Εκκλησίας ανέκαθεν τιμούσε τα νήπια, θαύμαζε την ακούσια θυσία τους για χάρη του Χριστού και τα αναγνώριζε ως «αναιρεθέντα διά Χριστόν». Από τον προφήτη Ιερεμία έως τον ευαγγελιστή Ματθαίο και τους μεταγενέστερους πατέρες της
Εκκλησίας, τα σφαγιασθέντα νήπια της Βηθλεέμ αναγνωρίζονται ως θύματα της κακίας και η μνήμη της Εκκλησίας πάντοτε τα τιμούσε ως δικαιωμένα στη βασιλεία των ουρανών. Όμως, μέχρι τον Χρυσόστομο, κανείς δεν είχε τολμήσει να τα αναγνωρίσει ως αγίους μάρτυρες της Εκκλησίας.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ως θύματα δεκτά, ως νεόδρεπτα ρόδα και θεία απαρχή, και νεόθυτοι άρνες, Χριστώ τω ώσπερ νήπιον, γεννηθέντι προσήχθητε, αγνά Νήπια, την του Ηρώδου κακίαν, στηλιτεύοντα και δυσωπούντα απαύστως, υπέρ των ψυχών ημών.

Κοντάκιον
Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.
Αστήρ Μάγους έπεμψε, προς τον τεχθέντα, και Ηρώδης άδικον, στρατόν απέστειλε κενώς, φονοκτονήσαι οιόμενος, τον εν τη φάτνη ως Νήπιον κείμενον.

Πηγές
Διπλωματική εργασία Νικόλαου Κιτσάτη, Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ
www.saint.gr