Η τεχνητή νοημοσύνη ξεκλειδώνει το μυστήριο των Χειρογράφων της Νεκρής Θάλασσας

by Newsroom
0 comment
Κοινοποιείστε το άρθρο

Η τεχνητή νοημοσύνη ξεκλειδώνει το μυστήριο των Χειρογράφων της Νεκρής Θάλασσας

Τα Χειρόγραφα εξακολουθούν να κρύβουν μυστικά, 70 χρόνια μετά την ανακάλυψή τους

Ερευνητές ανακοίνωσαν πως με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης αποδείχτηκε για πρώτη φορά πως μέρος των μυστηριωδών Χειρογράφων της Νεκρής Θάλασσας αποτυπώθηκε από το χέρι δύο γραφέων.

Η εξέταση πραγματοποιήθηκε στο μακροσκελέστερο από τα κείμενα της συλλογής, γνωστό ως Μεγάλο Βιβλίο του Ησαΐα. Από τον έλεγχο προέκυψε πως κατά πάσα πιθανότητα δύο άγνωστα άτομα είχαν αντιγράψει το κείμενο, χρησιμοποιώντας σχεδόν πανομοιότυπο γραφικό χαρακτήρα.

Τα χειρόγραφα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η παλαιότερη γνωστή εκδοχή της Βίβλου, αποτελούν πηγή έντονου ενδιαφέροντος εδώ και περίπου 70 χρόνια, από όταν ανακαλύφθηκαν. Τα πρώτα χειρόγραφα βρέθηκαν από ένα Βεδουίνο, σε σπήλαιο στην περιοχή του Κουμράν, κοντά στη Νεκρή Θάλασσα, στη σημερινή Δυτική Όχθη. Περιέχουν κείμενα, γραμμένα κατά κύριο λόγο στα Εβραϊκά, καθώς και στα Αραμαϊκά και τα Ελληνικά και εκτιμάται πως προέρχονται από τον 3ο αιώνα π.Χ.

Το Βιβλίο του Ησαΐα είναι ένα από τα περίπου 950 διαφορετικά κείμενα που ανακαλύφθηκαν τις δεκαετίες του 1940 και 1950. Είναι μοναδικό μεταξύ των σωζόμενων χειρογράφων, υπό την έννοια πως οι 54 στήλες του χωρίζονται στη μέση και είναι γραμμένες με σχεδόν ομοιόμορφο τρόπο.

Heatmap of letters from the Great Isaiah Scroll

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν, στην Ολλανδία, εξέτασαν το Βιβλίο του Ησαΐα, αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη καθώς και πρωτοποριακά συστήματα αναγνώρισης μοτίβων. Ανέλυσαν ένα συγκεκριμένο γράμμα του εβραϊκού αλφαβήτου, το αλέφ, το οποίο εμφανίζεται περισσότερες από 5.000 φορές στο συγκεκριμένο χειρόγραφο. Στην έρευνα χρησιμοποιήθηκαν θερμικοι χάρτες προκειμένου να εξεταστούν τα διάφορα γράμματα.

Σε δημοσίευση την οποία υπογράφουν οι ερευνητές Μλάντεν Πόποβιτς, Μαρούφ Ντάλι και Λάμπερτ Σόμακερ, αναφέρουν πως κατόρθωσαν να εντοπίσουν τα αρχαία ίχνη της μελάνης όπως εμφανίζονται στις ψηφιακές εικόνες.

“Τα ίχνη της μελάνης συνδέονται άμεσα με τις μυϊκές κινήσεις του ατόμου και αποτελούν μοναδικό χαρακτηριστικό του”, όπως εξηγούν. Χρησιμοποίησαν μια ειδική τεχνικλη η οποία βοήθησε στον εντοπισμό αποδεικτικών στοιχείων πως στη συγγραφή του κειμένου συμμετείχαν περισσότεροι του ενός γραφέα.

“Η πιθανότερη εκδοχή είναι πως συνεργάστηκαν στενά δύο διαφορετικοί γραφείς, επιχειρώντας να διατηρήσουν το ίδιο τρόπο γραφής, όμως τελικά αποκαλύπτουν πως είναι άλλα άτομα, ξεχωριστά”.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ομοιότητες στο γραφικό χαρακτήρα συντείνουν στο ότι οι γραφείς είχαν εκπαιδευτεί κατά τον ίδιο τρόπο, στο πλαίσιο κάποιας σχολής ή ενδεχομένως να ήταν μέλη της ίδιας οικογένειας, λόγου χάρη κάποιος πατέρας που δίδαξε στο γιο του γραφή.

Μάλιστα, οι ικανότητα των δύο γραφέων να “μιμούνται” ο ένας τον άλλο ήταν τόσο μεγάλη ώστε, μέχρι τώρα, οι σύγχρονοι ερευνητές δεν είχαν υποψιαστεί πως το κείμενο θα μπορούσε να ήταν έργο περισσότερων του ενός ατόμου.

Ο Μαρούφ Ντάλι ανέπτυξε έναν αλγόριθμο ικανό να αναγνωρίζει τα μοτίβα που σχηματίζει η αρχαία μελάνη πάνω στο δέρμα ζώου ή τον πάπυρο όπου γράφηκαν τα κείμενα. Με την τεχνική της δυαδικοποίησης εντοπίστηκαν τα ίχνη που σχετίζονται με τη φορά του χεριού και την πίεση που ασκούσε ο γραφέας. Τα ευρήματα καταγράφηκαν από νευρωνικό δίκτυο το οποίο εκπαιδεύτεται μέσω της διαδικασίας της βαθείας μάθησης. Έτσι, λεπτομέρειες πρακτικά αόρατες στο γυμνό μάτι ξεπρόβαλλαν μέσα από τις ψηφιακές εικόνες. Οι λεπτές διαφορές οδήγησαν τελικά στο συμπέρασμα πως το κείμενο ήταν έργο δύο ατόμων.

Η ιστορία των χειρογράφων και παλαιότερες έρευνες

Ορισμένα από τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, αυτής της δισχιλιετούς συλλογής κειμένων που περιλαμβάνουν το αρχαιότερο βιβλικό κείμενο στην εβραϊκή γλώσσα, δεν προέρχονται από την έρημο όπου βρέθηκαν, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε σήμερα και βασίζεται στην εξέταση DNA των περγαμηνών αυτών.

Τα 900 χειρόγραφα που βρέθηκαν μεταξύ 1947-1956 στα σπήλαια του Κουμράν (στη σημερινή κατεχόμενη Δυτική Όχθη) θεωρούνται ως μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλων των εποχών. Περιλαμβάνουν θρησκευτικά κείμενα στα εβραϊκά, τα αραμαϊκά και τα ελληνικά, καθώς και την παλαιότερη εκδοχή της Παλαιάς Διαθήκης που έχει βρεθεί ποτέ.

Τα παλαιότερα από τα κείμενα αυτά ανάγονται στον 3ο αιώνα π.Χ. και το πιο πρόσφατο γράφτηκε το έτος 70 μ.Χ., την εποχή της καταστροφής του δεύτερου Ναού από τις ρωμαϊκές λεγεώνες.

Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας γράφτηκαν από τους Εσσαίους, μια εβραϊκή αίρεση που είχε αποσυρθεί στην έρημο της Ιουδαίας, κοντά στα σπήλαια του Κουμράν. Άλλοι ωστόσο πιστεύουν ότι ένα μέρος του το έκρυψαν οι Εβραίοι εκεί για να το προστατεύσουν από τους Ρωμαίους.

Για να ρίξουν λίγο επιστημονικό φως σε μια θεολογική διαμάχη, Ισραηλινοί ερευνητές μελέτησαν το DNA των περγαμηνών, αφού τα κείμενα αυτά είχαν γραφτεί κυρίως σε δέρματα ζώων. «Ανακαλύψαμε, αναλύοντας αυτά τα τμήματα των περγαμηνών, ότι ορισμένα κείμενα γράφτηκαν σε δέρματα αγελάδας και προβάτου, ενώ παλαιότερα θεωρούσαμε ότι όλα είχαν γραφτεί σε δέρμα κατσίκας», εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Πνίνα Σορ, ερευνήτρια της Ισραηλινής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων, η οποία είναι επικεφαλής αυτής της μελέτης.

Μολονότι το δέρμα προβάτου θα μπορούσε να έχει παραχθεί στην έρημο, το δέρμα αγελάδας ήταν χαρακτηριστικό των πόλεων όπως της Ιερουσαλήμ. «Το ίδιο το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένες οι περγαμηνές μας λέει τόσα όσο και το περιεχόμενό τους», είπε ο Νόαμ Μιζράχι, καθηγητής Βιβλικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.

«Αυτό αποδεικνύει ότι τα χειρόγραφα δεν προέρχονται από την έρημο όπου βρέθηκαν», πρόσθεσε η Σορ. Από πού προήλθαν και ποιος τα έγραψε; Τα ερωτηματικά αυτά παραμένουν αναπάντητα αλλά η έρευνα που κράτησε επτά χρόνια και κατά τη διάρκεια της οποίας μελετήθηκαν 13 κείμενα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, ανοίγει τον δρόμο για νέες ανακαλύψεις, εκτιμά η Σορ.

«Θα μπορέσουμε τελικά να βρούμε την απάντηση στην ουσιαστική ερώτηση της ταυτότητας των συγγραφέων και αυτά τα πρώτα αποτελέσματα θα έχουν αντίκτυπο στη μελέτη της ζωής των Εβραίων την εποχή του Δεύτερου Ναού», τόνισε.

Ένα βιβλικό παζλ

Μία από τις ανακαλύψεις τη ομάδας της Σορ αφορά το βιβλίο του προφήτη Ιερεμία (6ος αιώνας π.Χ.), πολλά αποσπάσματα του οποίου πίστευαν οι ερευνητές ότι προέρχονταν από το ίδιο χειρόγραφο. «Βλέπουμε διαφορές, τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο και τον γραφικό χαρακτήρα αλλά και το δέρμα του ζώου που χρησιμοποιήθηκε για την περγαμηνή, κάτι που αποδεικνύει τη διαφορετική προέλευσή τους», είπε η Μπέατρις Ριέστρα, μία από τις ερευνήτριες.

Συνολικά, έχουν βρεθεί περίπου 25.000 κομμάτια περγαμηνών στην έρημο της Ιουδαίας και η έρευνα συνεχίζεται αδιάκοπα εδώ και 60 χρόνια.

«Είναι σαν να φτιάχνουμε ένα παζλ. Υπάρχουν πολλά κομμάτια περγαμηνών που δεν γνωρίζαμε πώς να τα συνδέσουμε μεταξύ τους, ούτε αν βάζαμε μαζί τα λάθος κομμάτια» αλλά με την έρευνα του DNA αυτό μπορεί να αλλάξει, σχολίασε ο καθηγητής Όντεντ Ρεσάβι του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.

Προς το παρόν, το παζλ παραμένει σπαζοκεφαλιά. «Η έρευνα είναι μόλις στην αρχή της αλλά υπάρχουν θετικά αποτελέσματα», διαβεβαίωσε η Σορ, υπενθυμίζοντας ότι η δουλειά είναι αφορά επίσης τη συντήρηση των χειρογράφων και για τον λόγο αυτό δεν είναι εφικτό να μελετηθεί το σύνολό τους γιατί υπάρχει κίνδυνος να καταστραφούν.

Η έρευνα πάντως θα μπορούσε επίσης να αποδειχθεί θεόσταλτη και για τον εντοπισμό πλαστών αρχαιοτήτων, όπως των πέντε υποτιθέμενων χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας που φυλάσσονταν στο Μουσείο της Βίβλου στην Ουάσινγκτον μέχρι το 2018. «Αν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις περγαμηνές του Κουμράν από τις υπόλοιπες, πιστεύουμε ότι ίσως στο μέλλον αυτό θα μας βοηθήσει να εντοπίζουμε τις πλαστές», είπε ο Ρεσάβι.

Πηγές

Η φωνή των φίλων των ελληνικών βιβλιοθηκών

https://www.enpel.gr/

Κοινοποιείστε το άρθρο

You may also like