Κοινοποιείστε το άρθρο
Τη Μεγάλη Τετάρτη το πρωί γίνεται η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία και το απόγευμα ή το βράδυ γίνεται η Ακολουθία του Ευχελαίου και η τελετή του Νιπτήρος.
Στον Όρθρο της Μεγάλης Πέμπτης αναφέρονται τέσσερα γεγονότα. Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Ιησού Χριστό, τον Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών και την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή των Παθών του Χριστού.
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην μετάνοια, την προδοσία ενώ σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους για τον Ιησού με τον Μυστικό Δείπνο. Την σημερινή ημέρα η Εκκλησία είναι ανοιχτή από το πρωί καθώς τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Τετάρτης και η Θεία Λειτουργία. Κατά την διάρκεια της σημερινής ημέρας αναφέρεται η μετάνοια και η μεταστροφή της πόρνης που άλειψε με μύρο τα πόδια του Ιησού, ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή η παράδοση της Θείας Ευχαριστίας, η προσευχή του Χριστού στο Όρος των Ελαίων και η προδοσία του Ιούδα.
Κατά την διάρκεια του Εσπερινού της Μεγάλης Τετάρτης διαβάζεται η περικοπή από το ευαγγέλιο του Ιωάννη, όμως το περιεχόμενο και η υμνολογία της ημέρας είναι εμπνευσμένη από την περικοπή του ευαγγελίου του Λουκά. Σύμφωνα με το ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Ιησούς προσκλήθηκε σε δείπνο στο σπίτι του Σίμωνος που ανήκε στην τάξη των Φαρισαίων. Επίσης στην πόλη βρισκόταν μία πόρνη, που μόλις έμαθε ότι ο Ιησούς ήρθε στην πόλη, θέλησε να μάθει σε ποιο σπίτι ήταν προκειμένου να τον συναντήσει.
Ενώ ο Ιησούς έτρωγε και συζητούσε με τους υπόλοιπους παρεβρισκόμενους, μπήκε ξαφνικά στο σπίτι η γυναίκα, κρατώντας στα χέρια της αλαβάστρινο δοχείο γεμάτο με μύρο. Προχώρησε στο μέρος του Ιησού και αφού στάθηκε πίσω του, γονάτισε και άρχισε να κλαίει και να οδύρεται γοερά. Η γυναίκα άνοιξε το δοχείο και άρχισε να ρίχνει μύρο και να πλένει τα πόδια του Ιησού, ενώ ταυτόχρονα έπεφταν τα δάκρυα της, που έτρεχαν σαν ποτάμι από τα μάτια της. Αφού άδειασε το δοχείο ξέπλεξε τα μαλλιά της και σκούπισε με αυτά τα πόδια του Ιησού, ενώ τα φιλούσε αδιάκοπα.
Αμέσως ο Ιησούς γύρισε προς την γυναίκα και της είπε: «Σου συγχωρούνται οι αμαρτίες σου». Έπειτα όλοι οι παραβρισκόμενοι άρχισαν να διερωτώνται ποιος είναι αυτός που μπορεί να συγχωρέσει αμαρτίες και ο Χριστός γύρισε ξανά προς την γυναίκα και της είπε: «Η πίστη σου σε έσωσε, πήγαινε στο καλό».
Η παράδοση της Εκκλησίας χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο περιστατικό, συγκρίνοντας τη μετάνοια της πόρνης με το ολίσθημα του Ιούδα και παραλληλίζει τις δύο ψυχικές καταστάσεις. Η πόρνη ελευθερώνεται από την αμαρτία και μετανοεί, ενώ ο Ιούδας αιχμαλωτίζεται από τη φιλαργυρία και αποχωρίζεται απ’ το Θεό.
Νωρίς το απόγευμα ψάλλεται η Ακολουθία του Ευχελαίου. Ο ιερέας χρίει τους πιστούς με Μύρο, που είναι η απτή απόδειξη της Χάριτος του Θεού, προκειμένου να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους. Το βράδυ ψάλλεται στις Εκκλησίες ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης. Στην υμνολογία κυριαρχούν τα γεγονότα της νίψεως των ποδών των αποστόλων υπό του Κυρίου, του Μυστικού Δείπνου, της προσευχής του Κυρίου προς τον πατέρα του στην Γεθσημανή πριν από την σύλληψή του και της προδοσίας του Κυρίου από τον Ιούδα. Το βασικό τροπάριο της ημέρας, «Ότε οι ένδοξοι μαθηταί», αποδίδεται στον Ρωμανό τον Μελωδό.
Στην Ακολουθία του Ευχέλαιου ο παπάς διαβάζει επτά Ευαγγέλια κι επτά ευχές για να ευλογήσει λάδι που το χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία ψυχικών και σωματικών ασθενειών. Μετά την ακολουθία του Ευχελαίου ο ιερέας σταυρώνει τους πιστούς με λάδι στο μέτωπο, τα μάγουλα, το πρόσωπο και τα χέρια.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Η τρίτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας της εβδομάδας των Αγίων Παθών του Χριστού, είναι αφιερωμένη στην μεταστροφή της πόpνης που άλειψε με τα μαλλιά της τα πόδια του Ιησού αλλά κι στην προδοσία του Ιούδα.
Η μετάνοια είναι μια από τις πιο σημαντικές διδάσκαλίες του χριστιανισμού. Χρειάζεται σθένος για να μετανοήσεις ειλικρινά, κάτιπου και ο ίδιος ο Χριστός θαύμαζε. Η πόpνη μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Ιησού με πολύτιμο μύρο και συγχωρήθηκε απ’ όλες τις αμαρτίες της, αφού μετανόησε ειλικρινά. Η τιμή του πολύτιμου μύρου τότε ήταν γύρω στα 300 δηνάρια και για τον λόγο αυτό την επέκριναν όλοι οι μαθητές και πιο σθεναρά ο Ιούδας, καθώς γνώριζαν την ελεημοσύνη που έδειχνε ο δάσκαλός τους προς τους φτωχούς. Ο Χριστός την υπερασπίστηκε, λέγοντας πως τον προετοιμάζει για την ταφή του. Άλλωστε, είπε στους μαθητές, «εμένα θα με έχετε για λίγο ακόμα κοντά σας, τους φτωχούς θα τους βοηθάτε καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής σας».
Ο Ιούδας έφυγε δυσαρεστημένος και σκεπτικός. Πήγε αμέσως μετά στους Αρχιερείς και διαπραγματεύτηκε την παράδοση του Ιησού για 30 αργύρια. Η εκκλησιαστική παράδοση αντιπαραβάλλει την μετάνοια της ποpνης και την προδοσία του Ιούδα. Η προέλευση δεν έχει καμία απολύτως σημασία, αλλά η πρόθεση. Η πόpνη απελευθερώνεται πλήρως από τις αμαρτίες ενώ ο Ιούδας, ο μαθητής του Χριστού, αιχμαλωτίζεται στην φιλαργυρία.
Το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης ψάλλεται ο όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης με κεντρικό θέμα την νίψη των ποδιών των Αποστόλων από τον Ιησού, το Μυστικό Δείπνο στην Γεσθημανή και την προδοσία του Ιούδα.
Ο Μυστικός δείπνος σύμφωνα με την Χριστιανική πίστη, διεξήχθη ανάμεσα στον Ιησού και τους Δώδεκα Αποστόλους στην Ιερουσαλήμ μία μέρα πριν τη Σταύρωσή του. Σήμερα, η μέρα αυτή ονομάζεται Μεγάλη Πέμπτη.
Το ευχέλαιο, που γίνεται στις εκκλησίες, σε μερικούς τόπους, όπως στον Πόντο, γινόταν και στο σπίτι. Στα αντικείμενα που ευλογούνται στη διάρκεια αυτής της τελετής, αποδίδεται ξεχωριστή θεία ιδιότητα και δύναμη.
Στα Κοτύωρα, ο παπάς τη Μεγάλη Τετάρτη, γύριζε στα σπίτια για ευχέλαιο. Είχαν σε κάθε σπίτι, έτοιμα αυγά ωμά, αλεύρι και αλάτι. Ο παπάς τους έκανε ευχέλαιο και τη Μεγάλη Πέμπτη, αφού έβαφαν τα αυγά, τα πήγαιναν μαζί με το “ευχελιασμένο” αλεύρι και το αλάτι, στην Εκκλησία στον Εσπερινό, μέσα σε καλαθάκια σκεπασμένα καλά με πανί.
Στη Σπάρτη, τρώνε κάθε πρωί, ένα κομμάτι από αυτό το αλεύρι. Τότε παρασκευάζεται και η νέα ζύμη, το προζύμι της χρονιάς.
Η ζύμη του ψωμιού, μπορεί λόγω πολυκαιρίας και μακρόχρονης χρήσης να χάσει την αρχική της δύναμη και καθαρότητα. Για αυτό πρέπει να ανανεωθεί και να αποκτήσει νέα πλήρη δύναμη.
Έτσι στην Αθήνα, τη Μεγάλη Τετάρτη, η εκκλησάρισσα, πήγαινε από σπίτι σε σπίτι και μάζωνε αλεύρι και το ζύμωνε χωρίς προζύμι. Ο παπάς, ακουμπούσε απάνω το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι ανέβαινε. Αυτό θα ήταν το προζύμι της χρονιάς. Η εκκλησάρισσα το μοίραζε κατόπιν στα σπίτια. Με αυτό, ζυμώνουν και τις κουλούρες της Λαμπρής.
