Νίκος Καζαντζάκης «Δεν τον φοβάμαι τον Θεό, αυτός καταλαβαίνει και συχωρνάει. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν και δεν συχωρνούν»

0 comment
Κοινοποιείστε το άρθρο

Νίκος Καζαντζάκης «Δεν τον φοβάμαι τον Θεό, αυτός καταλαβαίνει και συχωρνάει. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν και δεν συχωρνούν»

Πεθαίνει σαν σήμερα 26 Οκτωβρίου του 1957.
Μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος, φιλόσοφος και πολιτικός. Ο πιο μεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας, που «έφυγε» ίσως με το παράπονο ότι δεν πήρε το βραβείο Νόμπελ, παρόλο που προτάθηκε εννέα φορές. Το έργο του αποτελεί παρακαταθήκη και είναι από τα σπουδαιότερα κεφάλαια της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Το 1955 διώχθηκε ως ιερόσυλος, και η κατηγορία σε βάρος του στηρίχθηκε σε αποσπάσματα από το έργο του «Kαπετάν Mιχάλης», καθώς και στο σύνολο του βιβλίου του «Ο Τελευταίος Πειρασμός», το οποίο δεν είχε κυκλοφορήσει ακόμη στην Ελλάδα. H Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος τον καταράστηκε και ζήτησε από την κυβέρνηση, την απαγόρευση των βιβλίων του .

Λέει ο ίδιος ο Καζαντζάκης «Η δυαδική υπόσταση του Χριστού στάθηκε για μένα πάντα βαθύ, ανεξερεύνητο μυστήριο. Η λαχτάρα, η τόσο ανθρώπινη, η τόσο υπεράνθρωπη, να φτάσει ο άνθρωπος ως το θεό – ή πιο σωστά: να επιστρέψει ο άνθρωπος στο Θεό και να ταυτιστεί μαζί του. Η νοσταλγία αυτή, η τόσο μυστική και συνάμα τόσο πραγματική, άνοιγε μέσα μου πληγές και πληγές μεγάλες. Από τη νεότητα μου η πρωταρχική μου αγωνία, από όπου πήγαζαν όλες οι χαρές και όλες μου οι πίκρες, ήταν τούτη: η ακατάπαυτη, ανήλεη πάλη ανάμεσα στο πνεύμα και στη σάρκα. Μέσα παμπάλαιες ανθρώπινες και προανθρώπινες φωτερές δυνάμες του Θεού κι ψυχή μου ήταν η παλαίστρα που οι δύο τούτοι στρατοί χτυπιούνταν κι έσμιγαν. Αγωνία μεγάλη, αγαπούσα το σώμα μου και δεν ήθελα να χαθεί, αγαπούσα την ψυχή μου και δεν ήθελα να ξεπέσει μαχόμουν να φιλιώσω τις δύο αυτές αντίδρομες κοσμογονικές δυνάμες, να νιώσουν πως δεν είναι οχτροί, είναι συνεργάτες και να χαρούν, να χαρώ κι εγώ μαζί τους, την αρμονία».

Και το κατηγορητήριο που απηύθυνε η Εκκλησία της Ελλάδος στο Νίκο Καζαντζάκη ήταν το εξής:

1. Διά του μυθιστορήματος “Καπετάν Μιχάλης” διασύρεται η Εκκλησία, διαπομπεύονται οι ιεροί αυτής θεσμοί και καθυβρίζεται το τριαδικόν του Θεού.

2. Το μυθιστόρημα “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, εκτός του παραδόξου και ασεβούς τίτλου του, περιέχει διάθεσιν ασεβούς χρησιμοποιήσεως ιστορικών αληθειών του Ευαγγελίου. Εξ άλλου, διά του βιβλίου τούτου γίνεται διδασκαλία σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών θεωριών και περιυβρίζονται οι ποιμένες της Εκκλησίας.

3. Ο εκδοθείς εις Γερμανίαν “Τελευταίος πειρασμός” θεωρείται βιβλίον σκανδαλώδες και επικίνδυνον διά κάθε Χριστιανόν και, ως εκ τούτου, επιβάλλεται όπως -πάση θυσία- αποφευχθεί η εις την Ελληνικήν μετάφρασίς του. Ειδικώτερον, αναφέρεται, ότι διά του “Τελευταίου πειρασμού” υβρίζεται το Θεανδρικό πρόσωπο του Χριστού, ότι επιδιώκεται να καταρριφθεί η θεότης Αυτού, ως και η χριστιανική ηθική. Τονίζεται, εξ άλλου, ότι με μεγάλην φαντασιοκοπίαν και αχαλίνωτον αυθαιρεσίαν, παραποιείται εις αυτό, η διδαχή του Ευαγγελίου, και ό,τι είναι γραμμένο βάσει των θεωριών του Φρόυντ και του ιστορικού υλισμού. Όλα τα εκδοθέντα έργα του Καζαντζάκη είναι του αυτού ασεβέστατου και αντεθνικού περιεχομένου με τα ανωτέρω βιβλία». Σε επιστολή που απηύθυνε στα μέλη της Ιεράς Συνόδου, έγραψε μεταξύ άλλων, «..Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να ‘ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να ‘στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ..».

 

Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν προχώρησε στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας ο οποίος ποτέ δεν υπέγραψε τον αφορισμό του. Το Βατικανό, επίσης, ενέγραψε τον «Τελευταίο πειρασμό» (1954 και 1955) στον πίνακα των απαγορευμένων βιβλίων (Index librorum prohibitorum). Ο Καζαντζάκης απέστειλε τότε τηλεγράφημα στην Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή Τερτυλλιανού «Ad tuum, Domine, tribunal apello», δηλαδή «Στο Δικαστήριό σου, Κύριε, κάνω έφεση».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, πρωτότοκος γιος του εμποροκτηματία Μιχάλη Καζαντζάκη. Είχε δυο αδερφούς και μια αδερφή που πέθανε σε νηπιακή ηλικία. Τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια ως το 1902, οπότε τέλειωσε το Γυμνάσιο, τα πέρασε στο Ηράκλειο με ενδιάμεσα σύντομα διαστήματα παραμονής στον Πειραιά (το 1889 – έναρξη της Κρητικής Επανάστασης- για έξι μήνες) και τη Νάξο (1897-1899 – ο Καζαντζάκης φοίτησε στην εκεί Γαλλική Εμπορική Σχολή). Το 1902 έφυγε για την Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή, από όπου αποφοίτησε το 1906 με άριστα. Το 1906 σημειώθηκαν και οι πρώτες δημοσιεύσεις κειμένων του στο περιοδικό Πινακοθήκη με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβανή, με το οποίο εξέδωσε και το πρώτο βιβλίο του Όφις και Κρίνο, αφιερωμένο στη Γαλάτεια Αλεξίου. Τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στη Μασονική Στοά Αθηνών και έφυγε για σπουδές νομικής στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε και μαθήματα φιλοσοφίας με τον Ανρί Μπεργκσόν. Από το 1907 ως το 1909 έγραψε τα πρώτα θεατρικά του έργα (ανάμεσά τους τα Ξημερώνει [έπαινος στον Παντελίδειο Δραματικό Αγώνα] , Φασγά, Ο Πρωτομάστορας [ βραβείο στο Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα]) ,το μυθιστόρημα Σπασμένες ψυχές, καθώς επίσης μελετήματα και δοκίμια, όλα δημοσιευμένα σε περιοδικά της εποχής (Νουμάς, Παναθήναια). Το 1909 εξέδωσε στο Ηράκλειο τη εναίσιμη επί υφηγεσία διατριβή του με τίτλο Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας. Το 1910 εγκαταστάθηκε με τη Γαλάτεια στην Αθήνα την οποία παντρεύτηκε τον επόμενο χρόνο στο Ηράκλειο και πήρε μέρος στην ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου.

Ως το 1915 ασχολήθηκε με τη μετάφραση έργων των Μπεργκσόν, Πλάτωνα, Νίτσε, Μπύχνερ, Ντάρβιν και άλλων, στρατεύτηκε εθελοντικά στους βαλκανικούς πολέμους και υπηρέτησε στο γραφείο του Βενιζέλου, έγραψε πέντε αναγνωστικά για το δημοτικό σχολείο με τη Γαλάτεια Αλεξίου ( η οποία και τα υπέγραφε ) και γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό με τον οποίο ταξίδεψαν στο Άγιο Όρος. Το καλοκαίρι του 1907 προσπάθησε χωρίς επιτυχία να αξιοποιήσει ένα λιγνιτωρυχείο στη Μάνη μαζί με το μεταλλωρύχο Γιώργη Ζορμπά και το φθινόπωρο ταξίδεψε στην Ελβετία, όπου είχε ερωτικό δεσμό με την Ελένη Λαμπρίδου. Το 1919 ανέλαβε δράση υπέρ του επαναπατρισμού των ελλήνων του Καυκάσου από τη θέση του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως και συναντήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο Παρίσι. Τα τρία επόμενα χρόνια ταξίδεψε ανά την Ευρώπη και την Ελλάδα. Πήρε μέρος στο Συνέδριο των Αναμορφωτών της Παιδείας στο Βερολίνο και στο Συνέδριο Σεξουαλικής Παιδαγωγικής στη Δρέσδη, μελέτησε έργα του Φρόυντ, γνωρίστηκε με το Λεό Σεστώβ και έγραψε την Ασκητική. Το 1924, επιστρέφοντας στην Ελλάδα ταξίδεψε στην Ιταλία και γνωρίστηκε στην Αθήνα με την Ελένη Σαμίου. Από τον Οκτώβριο του 1925 ως το Φεβρουάριο του 1926 έμεινε στη Ρωσία ως απεσταλμένος της εφημερίδας Ελεύθερος Λόγος. Ακολούθησαν δυο ακόμη ταξίδια του στη Ρωσία, ένα στα τέλη του 1927 μετά από πρόσκληση της Σοβιετικής Κυβέρνησης και ένα από τον Απρίλη του 1928 ως τον Απρίλη του 1929, ενώ με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα επισκέφτηκε επίσης την Ιταλία και την Ισπανία (1926, 1932-1933, 1936-1937, 1950), την Αίγυπτο και το Σινά (1927). Το 1926 πήρε διαζύγιο από τη Γαλάτεια και ταξίδεψε με την Ελένη στην Παλαιστίνη και την Κύπρο. Τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε στο περιοδικό Αναγέννηση το πρώτο δείγμα από την Οδύσσεια, που ολοκλήρωσε σε πρώτη γραφή το 1927 στην Αίγινα και εξέδωσε μόλις το Δεκέμβρη του 1938, μετά από εφτά συνολικά γραφές.

Το 1928 διώχτηκε δικαστικά με αφορμή τη διοργάνωση συγκέντρωσης για τη Σοβιετική Ένωση μαζί με τον ελληνορουμάνο συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι στο αθηναϊκό θέατρο Αλάμπρα και κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινού ταξιδιού του στη Ρωσία συνέχισε να ασχολείται με τη συγγραφή. Τον ίδιο χρόνο έγινε γνωστός στη Γαλλία μέσα από ένα άρθρο του Ιστράτι στο περιοδικό Monde . Η σχέση του Καζαντζάκη με τον Ιστράτι διακόπηκε το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου στη Σοβιετική Ένωση. Συνέχισε να ταξιδεύει με την Ελένη στη Γερμανία, την Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιαπωνία, την Κίνα και την Αγγλία με ενδιάμεσες επιστροφές στην Αίγινα (1943-1944) και την Αθήνα (1945 – ίδρυσε τη Σοσιαλιστική Εργατική Ένωση, υπέβαλε υποψηφιότητα στην Ακαδημία Αθηνών, διετέλεσε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Σοφούλη και παντρεύτηκε την Ελένη) και το 1946 εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, αρχικά στο Παρίσι (λογοτεχνικός σύμβουλος στην έδρα της Ουνέσκο) και στη συνέχεια στην Αντίμπ, από όπου ταξίδεψε στην Ευρώπη. Τον ίδιο χρόνο προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας από κοινού με τον Άγγελο Σικελιανό. Στο διάστημα 1928-1944 εξέδωσε μεταξύ άλλων έργων τα Τόντα Ράμπα, Ιστορία της Ρωσικής Λογοτεχνίας, Τερτσίνες, μια μετάφραση της Θείας Κωμωδίας του Δάντη και μια του Φάουστ Α΄ του Γκαίτε, το Βραχόκηπο, την τραγωδία Μέλισσα, καθώς και αναμνήσεις από τα ταξίδια του. Στη Γαλλία έγραψε τις Αδερφοφάδες και τον Καπετάν Μιχάλη και το 1953 ολοκλήρωσε το μυθιστόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, το οποίο κίνησε τις αντιδράσεις της ελληνικής Εκκλησίας και του Βατικανού. Την ίδια χρονιά νοσηλεύτηκε στο Παρίσι λόγω ανωμαλίας της λέμφου.

Το 1954 το μυθιστόρημα Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά τιμήθηκε με το βραβείο του καλύτερου ξενόγλωσσου βιβλίου στη Γαλλία. Το 1955 ταξίδεψε στην Αλσατία και συναντήθηκε με τον Άλμπερτ Σβάιτσερ και στο Λουγκάνο. Εκεί ξεκίνησε να γράφει την Αναφορά στο Γκρέκο, που εκδόθηκε μετά το θάνατό του. Το καλοκαίρι του 1956 το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη παρέστησε με επιτυχία τη θεατρική διασκευή του Ο Χριστός ξανασταυρώνεται και το 1957 προβλήθηκε στις Κάννες το, επίσης βασισμένο στο προηγούμενο έργο, φιλμ του Ζυλ Ντασσέν, Εκείνος που πρέπει να πεθάνει. Ο Καζαντζάκης ήταν παρών στην πρεμιέρα. Το καλοκαίρι ταξίδεψε στην Κίνα και κατά την επιστροφή μέσω Ιαπωνίας εμβολιάστηκε με αποτέλεσμα να προσβληθεί από γάγγραινα. Νοσηλεύτηκε αρχικά στην Κοπεγχάγη και στη συνέχεια στο Φράιμπουργκ, όπου προσβλήθηκε από Ασιατική γρίπη και πέθανε σε ηλικία εβδομήντα τεσσάρων χρόνων. Η σορός του μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο και ενταφιάστηκε στην Τάπια Μαρτινέγκο, κοντά στο ενετικό κάστρο της πόλης.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1883 (18 Φεβρουαρίου) Γεννιέται στο Ηράκλειο ο Νίκος Καζαντζάκης, πρώτο από τα τέσσερα παιδιά του Μιχάλη(1856-1932), εμποροκτηματία, που καταγόταν από το χωριό Βαρβάροι Ηρακλείου. Τα άλλα τρία παιδιά, δυο κορίτσια κι ένα αγόρι, που πέθανε σε νηπιακή ηλικία.
1889 Κρητική Επανάσταση. Η οικογένεια Κ. στον Πειραιά για περίπου έξι μήνες.
1890-96 Μαθητής στο Ηράκλειο.
1897-99 Η τελευταία μεγάλη Κρητική Επανάσταση. Με την οικογένειά του ο Ν.Κ. στη Νάξο, μαθητής στην εκεί Γαλλική Σχολή.
1899-1902 Μαθητής του Γυμνασίου στο Ηράκλειο.
1907-09 Σπουδές στο Παρίσι: νομικά και μαθήματα του Μπέρξον. Πρώτα θεατρικά έργα: Ξημερώνει (Έπαινος στον «Παντελίδειο Δραματικό Αγώνα»,6.5.1907),που παίζεται 4 φορές στο θέατρο «Αθήναιον» (7-10.7.1907),Φασγά, Έως πότε «επί τη βάσει των “Κρητικών γάμων” του Ζαμπελίου» δράματα και η τραγωδία Ο Πρωτομάστορας (βραβείο στο «Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα»),εκδ. στο Περιοδικό Παναθήναια, με το ψευδώνυμο Πέτρος Ψηλορείτης αφιερωμένο στον Ιδα (Ίωνα Δραγούμη).
1902-06 Σπουδές στην Αθήνα (νομικά). Παίρνει το δίπλωμα του διδάκτορα της Νομικής με άριστα(9.12.1906).
1906 Πρώτες δημοσιεύσεις «Η αρρώστια του αιώνος», δοκίμιο, και πεζά ποιήματα στο περιοδικό Πινακοθήκη με το ψευδώνυμο του Κάρμα Νιρβαμή. Πρώτο βιβλίο: Κάρμα Νιρβαμή, Όφις και Κρίνο, με αφιέρωση στην «Τοτώ μου»,τη Γαλάτεια Αλεξίου, την κατοπινή σύζυγό του.
1907 (Απρίλιος-Ιούνιος) Δημοσιεύονται χρονογραφήματα του στην εφημερίδα Ακρόπολις (ψευδ. Ακρίτας). (Ιούνιος) Εγγράφεται στη Μασονική Στοά Αθηνών.
1909 Δημοσιεύει στο περιοδικό Νουμάς (30.8.1909-7.2.1910) το μυθιστόρημα «Σπασμένες ψυχές»,κριτικά μελετήματα στο περιοδικό Νέα Ζωή, Αλεξάνδρεια (1909-10),με το ψευδώνυμο Π. Ψηλορείτης, το δοκίμιο «Η επιστήμη εχρεωκόπησε» στο περιοδικό Παναθήναια (15.11.1909)κ.λ.π. Εκδίδει στο Ηράκλειο την υφηγετική του διατριβή
Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη φιλοσοφία του δικαίου και της Πολιτείας, δημοσιεύει στο εκεί Ημερολόγιο Κρητική Στοά 1909, τη μονόπρακτη τραγωδία «Κωμωδία».
1910 Εγκαθίσταται στην Αθήνα. Συζεί με τη Γαλάτεια Αλεξίου (ψευδ. Πετρούλα Ψηλορείτη, Ηράκλειο 1881-Αθήνα 1962). Ο γάμος έγινε στην εκκλησία του νεκροταφείου του Ηρακλείου (11.10.1911) και χώρισαν το 1926 (απόφαση πρωτοδικείου 28.3.1926). Λαβαίνει μέρος στην ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου.
1919-1920 (8 Μαΐου) Διορίζεται διευθυντής και ύστερα από λίγο γενικός διευθυντής του νεοσύστατου υπουργείου Περιθάλψεως με κύριο στόχο τον Επαναπατρισμό των Ελλήνων του Καυκάσου και την εγκατάστασή τους σε Μακεδονία και Θράκη. Αρχηγός της σχετικής αποστολής που πάει στον Καύκασο (μέσα Ιουλ.-11.8.19). Συνάντηση με τον Βενιζέλο στο Παρίσι (21.8.19).
1911-15 Μεταφράζει Πλάτωνα, Νίτσε, Μπέρξον
(Το γέλιο,1915) και άλλα κείμενα για τις εκδόσεις Φέξη. Ενδεικτικοί τίτλοι : Δύναμις και ύλη του Μπύχνερ, Η θεωρία της συγκινήσεως του Ουλ.Τζαίημς.
1912 Ν.Κ.: H.Bergson, 1912, (Ανάτυπο από το Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου).
1912-13 Εθελοντής στο στρατό. Υπηρετεί στο γραφείο του πρωθυπουργού. Μεταφράζει δύο βιβλία του Νίτσε: Η γέννηση της τραγωδίας, και Τάδε έφη Ζαρατούστρας.
1920-1922 Ταξίδι στο εξωτερικό (Παρίσι-Γερμανία-Βιέννη-Βενετία:21.11.1920-6.2.1921) και εκδρομή στην Ελλάδα (Κρήτη-Μεσολόγγι, Πελοπόννησος).
1914 Γράφει πέντε αναγνωστικά για το δημοτικό με τη βοήθεια της Γαλάτειας που τα υπογράφει μόνο εκείνη. (Νοέμβριος) Γνωρίζεται με τον Σικελιανό (1884-1951) στον Εκπαιδευτικό Όμιλο (11.11) και ταξιδεύουν μαζί στο Άγιο Όρος (15.11-25.12).
1915 Μεταφράζει το περίφημο βιβλίο του Δαρβίνου «Περί γενέσεως των ειδών», εκδόσεις Φέξη.
1916 (Μάρτιος) Ο Πρωτομάστορας του Μανώλη Καλομοίρη, «μουσική τραγωδία» με λιμπρέτο από το ομώνυμο έργο του Κ., παίζεται από τον «Ελληνικό Μουσικό Θίασο».
1917 (Τέλος καλοκαιριού) Στην Πράστοβα της Μάνης με τον Γιώργη Ζορμπά (Ελευθεροχώρι 1857-Σκόπια 1941), μεταλλωρύχο. Οργανώνουν την εκμετάλλευση μεταλλωρυχείου. Η προσπάθεια αποτυχαίνει. (Τέλη Σεπτεμβρίου) Στην Ελβετία. Συναισθηματικός δεσμός με την Έλλη Λαμπρίδη, τη Mudita των δημοσιευμάτων του.
1922 Συμβάλλεται με τον εκδότη Δ. Δημητράκο για να γράψει διδακτικά βιβλία ιστορίας για το δημοτικό. (19 Μαΐου-19 Αυγούστου) Στη Βιέννη. Υποφέρει από δερματοπάθεια του προσώπου. Ο γιατρός του Στέκελ, μαθητής του Φρόιντ (1856-1939) τη χαρακτηρίζει ως «μάσκα της σεξουαλιτέ».Μελετά τον Φρόιντ. Δίνει τελική μορφή στο μυθιστόρημά του «Ένας χρόνος μοναξιάς»,που χάθηκε. Ν.Κ.: Οδυσσέας (τραγωδία) περ. Νέα Ζωή, Αλεξάνδρεια, 11/1922,τυπογ.Α. Γέρανος. Α΄ έκδοση 1928 από τον οίκο «Στοχαστής». (1 Σεπτεμβρίου) Στο Βερολίνο, με σύντομες επισκέψεις σε άλλες πόλεις της Γερμανίας. (2 Οκτωβρίου) Στο συνέδριο των Αναμορφωτών της Παιδείας γνωρίζει την Πωλονοεβραία Ραχήλ Λιπστάιν, που τον φέρνει σε επαφή με την Ίτκα Χόροβιτς κ.α. επαναστατημένες συμπατριώτισσές της. (5 Οκτωβρίου) Πρώτη μνεία για τη συγγραφή του Συμποσίου, σε γράμμα του Κ. που εκδόθηκε το 1971. (16-18 Οκτωβρίου) Στη Δρέσδη, στο συνέδριο «Σεξουαλικής Παιδαγωγικής». (Οκτώβριος-Δεκέμβριος) Γνωρίζεται με τον Λέοντα Σεστώβ (1866-1938). Μαθαίνει ρωσικά με δάσκαλο τον Λουκά Καστανάκη. (Τέλη Δεκεμβρίου-αρχές Απριλίου). Γράφει την Ασκητική.
1923 (Τέλη Νοεμβρίου-αρχές Δεκεμβρίου) Η Γαλάτεια στο Βερολίνο. Στο περιοδικό «Νουμάς», Ιουν.-Οκτ., δημοσιεύει τα «Γράμματα στη γυναίκα μου», με το ψευδώνυμο Α. Γερανός. Σε υποσημείωσή του γράφει: «Από ένα βιβλίο που γράφηκε εφέτο».
1924 (18 Ιανουαρίου-5 Μαΐου) Γυρίζοντας στην Αθήνα επισκέπτεται την Ιταλία. (7 Φεβρουαρίου) Συναντά πρώτη φορά τον Μαρινέττι στη Νεάπολη. (25 Φεβρουαρίου-13 Απριλίου) Στην Ασσίζη στο αρχοντικό της Ερικέτας Πούτσι, όπου γνωρίζεται με τον Δανό Γιοχάνες Γιόργκενσεν (1806-1956), βιογράφο του Αγ. Φραγκίσκου. (18 Μαΐου) Γνωρίζεται με την Ελένη Σαμίου. Ο γάμος του με την από τότε πιστή του συντρόφισσα θα γίνει στις 11.11.1945 με κουμπάρους τους Άγγελο και Άννα Σικελιανού.


1924-1925 (5 Ιουλίου 1924 – Ιούνιος 1925) Στην Κρήτη. Σχεδιάζει χωρίς επιτυχία παράνομη πολιτική δράση και αρχίζει την Οδύσεια.
1925 (9 Αυγούστου-17 Σεπτεμβρίου) Στις Κυκλάδες (Τήνο, Μύκονο, Σύρα, Νάξο, Αμοργό). (13 Οκτωβρίου 1925 – 5 Φεβρουαρίου 1926) Στη Σοβιετική Ένωση, απεσταλμένος της εφ. Ελεύθερος Λόγος. Νέο ταξίδι (20.10-30.12.1927), με πρόσκληση της σοβιετικής κυβέρνησης και άλλο (19.4.1928-19.4.1929).
1927 (23 Ιανουαρίου-12 Μαρτίου) Στην Αίγυπτο και το Σινά (Οι εντυπώσεις του στην εφ. «Ελεύθερος Τύπος» [3.4-3.5]). (19 Μαΐου – 20 Οκτωβρίου) Στην Αίγινα. Τελειώνει (11.9.) την Οδύσεια (α΄ γραφή). Θα ακολουθήσουν άλλες έξι γραφές ( η ζ΄ στην Αίγινα 5-1.12.1938) μέχρι την πρώτη έκδοση (τέλη Δεκ. 1938), σ’ έναν ογκώδη τόμο (32 αντίτυπα) με χορηγό την Αμερικάνα Ζοζεφίνα Μακλέοντ. «Salvatores Dei. Ασκητική», ανάτυπο από το περ. Αναγέννηση Α/7-8.1927 του Γληνού. Η τελική έκδοση το 1945. (Ξυλογραφίες του Γ. Κεφαλληνού). Απ’ το Σεπτέμβρη γράφει άρθρα για το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη, όχι μόνο αυτά που έχουν τα αρχικά του.
1927-1931 Στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη γράφει 173 λήμματα.
1926 (25 Απριλίου – 3 Ιουνίου) Σε Παλαιστίνη, Κύπρο με την Ε. Σαμίου. (26 Σεπτεμβρίου – 22 Οκτωβρίου) Σε Ισπανία και Ιταλία. Συνέντευξη με τον Πρίμο ντε Ριβέρα (7.9) και τον Μουσσολίνι (13.10). Οι εντυπώσεις του στην εφ. Ελεύθερος Τύπος (12.12.1926-7.1.1927 και 6-28.2.1927). Θα ακολουθήσουν αργότερα άλλα τρία ταξίδια στην Ισπανία: α) 3.10.1932-22.3.1933, κατά το οποίο παραμένει κυρίως στη Μαδρίτη, β) Οκτώβριος – Νοέμβριος 1937 ως απεσταλμένος στην εθνικιστική Ισπανία της
εφ. Καθημερινή, όπου δημοσιεύονται οι εντυπώσεις του «Τι είδα 40 ημέρες, εις την Ισπανίαν» (24.11.1936-17.1.1937), γ) 5-22.9.1950. (Δεκέμβριος) Στο περιοδικό Αναγέννηση δημοσιεύεται το πρώτο δείγμα γραφής από την Οδύσεια (Δ.633-795).
1928 (11 Ιανουαρίου) Ο Κ. κι ο Ελληνορουμάνος συγγραφέας Παναϊτ Ιστράτι (1884-1935) – ο Κ. τον έχει γνωρίσει στη Ρωσία (13.11.1927) – μιλούν σε συγκέντρωση – οργανωτής ο Δ. Γληνός – στο θέατρο «Αλάμπρα» των Αθηνών για τη Σοβιετική Ένωση. Η εκδήλωση προκαλεί τη δικαστική δίωξη ομιλητών και οργανωτή. (Ιούνιος – Αύγουστος) Στη Σοβιετική Ένωση γράφει και σχεδιάζει σενάρια για το ρωσικό κινηματογράφο (Το κόκκινο μαντήλι, Λένιν κ.λ.π.). Το ενδιαφέρον συνεχίζεται και μετά (Δον Κιχώτης κ.λ.π.) μέχρι το 1933. (23 Ιουλίου) Το παρισινό περιοδ. Monde του Ε. Μπαρμπύς (1873-1935) δημοσιεύει άρθρο του Ιστράτι για τον Κ. Μπορεί να θεωρηθεί πρώτη παρουσίαση του Κ. στο γαλλικό κοινό. (Τέλη Δεκέμβρη) Ρήξη με τον Ιστράτι, τον συνταξιδιώτη του στη Σοβιετική Ένωση.
1929 – 1930 (19 Απριλίου 1929 – 8 Απριλίου 1930) Στο Βερολίνο κι έπειτα στο Γκόττεσγκαμπ.
1930 (9 Απριλίου -18 Οκτωβρίου) Στη Γαλλία (Παρίσι – Νίκαια). Στη Νίκαια μεταφράζει ή διασκευάζει παιδικά βιβλία για τους εκδοτικούς οίκους Δημητράκου και Ελευθερουδάκη. Εκδίδει στον Ελευθερουδάκη σε δύο τόμους την «Ιστορία της Ρωσικής Λογοτεχνίας».
1935 (20 Φεβρουαρίου-3Ιουνίου) Ταξίδι με φορτηγό σε Ιαπωνία – Κίνα. Οι εντυπώσεις του στην εφ. Ακρόπολις (9.6-19.10) και σε βιβλίο που εκδίδεται το 1938 (Οκτ.). Δεύτερο μοιραίο ταξίδι στην Κίνα το 1957 (5.6-6.8) μέσω Πράγας-Μόσχας.
1930-1931 (3 Δεκεμβρίου 1930-μέσα Ιουνίου 1931) Στην Αίγινα. Συντάσσει γαλλοελληνικό λεξικό, ο εκδότης Δ. Δημητράκος το είχε αναθέσει στον Κ. και στον Π. Πρεβελάκη.
1931 (Μέσα Ιουνίου) Στο Παρίσι. Επισκέπτεται συχνά την Αποικιακή Έκθεση που του παρέχει υλικό για την Οδύσεια.
1931-32 (1 Ιουνίου 1931-30 Μαΐου 1932) Στο Γκόττεσμπαγκ. (1 Ιουνίου 1931-τέλη Σεπτεμβρίου 1931) Στη Γαλλία. Μεταφράζει έμμετρα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη σε 45 ημέρες.


1932 (2 Νοεμβρίου 1932) Στη Μαδρίτη γράφει το πρώτο κάντο, «Δάντης». Θα ακολουθήσουν άλλα είκοσι. Το δεύτερο, «ο Γρέκο», στο Παρίσι (23.5-5.4.1933). Τα υπόλοιπα στην Αίγινα. Το τελευταίο «Παππούς – Πατέρας – Εγγονός» το 1937 (20-3.7). Τα πιο πολλά αρχικά δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά ή άλλα βιβλία του Κ. Τελική έκδοση με τον τίτλο Τερτσίνες το 1960 (επιμέλεια του Ε. Κάσδαγλη).
1933 (4 Ιανουαρίου) Επιστρέφει στη Μαδρίτη μετά από ένα ταξίδι 2.000 χιλιομέτρων που κάνει σιδηροδρομικά μέσα σε λίγες μέρες, για να ξεχάσει την απώλεια του πατέρα του. (12 Απριλίου) Μόνιμη εγκατάσταση στην Αίγινα μέχρι το 1944. (Απρίλιος – Σεπτέμβριος) Δημοσιεύει στο περ. Κύκλος τη «Σύγχρονη ισπανική λυρική ποίηση», μεταφράσεις.
1934 Νικολάι Καζαν: Toda-Raba. Παρίσι 1934, γαλλικά. Πρώτη ελληνική έκδοση στις εκδ. Δίφρος, 1956, σε μετάφραση Γιάννη Μαγκλή. (Νοέμβριος-Δεκέμβριος) Δάντη: Η Θεία Κωμωδία. Στα ελληνικά από τον Ν. Καζαντζάκη. Έκδοση «Κύκλου».
1936 (11 Απριλίου) Τελειώνει το μυθιστόρημα Ο Βραχόκηπος, γραμμένο στα γαλλικά. Πρώτες εκδόσεις στην Ολλανδία (1939) και στη Χιλή (1941). Πρώτη γαλλική το 1959. Πρώτη ελληνική σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη το 1960. (4 Μαΐου) Θεμελιώνει το σπίτι του στην Αίγινα. (12 Μαΐου). Τελειώνει το μυθιστόρημα «Ο πατέρας μου», γραμμένο γαλλικά. Θα καταλήξει στο Καπετάν Μιχάλης (τέλος α΄ γραφής 4.5.1950). Πρώτη έκδοση από τον Μαυρίδη το 1953. (23 Ιουλίου-5 Αυγούστου) Μεταφράζει το Α΄ Φάουστ του Γκαίτε σε δώδεκα μέρες. Δημοσιεύεται στην εφ. Καθημερινή (8.3-5.7.1937) και αργότερα στο περ. Νέα Εστία (1.1-1.12.1942) με αφιέρωση «Χαιρετισμός στους δύο αγαπημένους ίσκιους του Ίωνα Δραγούμη και του Πέτρου Βλαστού». (Δεκ. 1936 – Ιαν. 1937) Στο περιοδικό του Ηρακλείου «Κρητικές σελίδες», αρ. 11/12, δημοσιεύει τον πρόλογο στο μυθιστόρημα «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».
1938 Εκδίδει στον «Πυρσό» την Οδύσεια των 33.330 στίχων, έργο στο οποίο είχε επενδύσει μεγάλες προσδοκίες.
1939 Ν.Κ., Μέλισσα, δράμα τρίπρακτο, περ. Νέα Εστία (1.1.-1.4). (17 Μαρτίου) Αποφασίζει να γράψει τον «Ακρίτα», 33.333 δεκαεφτασύλλαβους. (Ιούλιος-Νοέμβριος) Στην Αγγλία προσκεκλημένος του Βρετανικού Συμβουλίου. Εκεί (19.5-5.10) γράφει την τραγωδία του Ιουλιανός. (Πρώτη έκδοση 1945). Οι εντυπώσεις του Ταξιδεύοντας – Αγγλία, στις εκδόσεις «Πυρσός», 1941.
1940 Δημοσιεύει ανώνυμα ή με ψευδώνυμο μυθιστορηματικές βιογραφίες σε εφημερίδες και περιοδικά για βιοπορισμό. (Άνοιξη) Περιήγηση στην Κρήτη.
1941 (Αύγουστος) Αρχίζει το «Συναξάρι του Ζορμπά». Τελείωσε στις 19.5.1943. Α΄ έκδοση 1946.
1942 (8 Ιανουαρίου) Θέλει να αγωνιστεί για την πατρίδα. (Φεβρουάριος) Συμφιλιώνεται με τον Σικελιανό. (25 Μαρτίου) Προτείνει στον Ι. Κακριδή να συνεργαστούν για να μεταφράσουν την Ιλιάδα. Η συνεργασία τελείωσε στην Αντίμπ (τέλη Αυγ. 1953).
(1 Ιουνίου) Αυτοβιογραφικό κείμενο στη Νέα Εστία: Παιδικά χρόνια στην Κρήτη. Το μεγαλύτερο μέρος πέρασε στην Αναφορά στον Γκρέκο.
1946 (18 Απριλίου-30 Μαΐου) Στην Αίγινα για τελευταία φορά. (27 Μαΐου) Η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον προτείνει μαζί με τον Σικελιανό για το βραβείο Νόμπελ. (2 Ιουνίου-28 Σεπτεμβρίου) Στην Αγγλία προσκεκλημένος του Βρετανικού Συμβουλίου. (28 Σεπτεμβρίου) Μόνιμη εγκατάσταση στη Γαλλία. Στο Παρίσι (28.9.1946-31.5.1948) όπου εργάζεται ως σύμβουλος στη λογοτεχνία στην Ουνέσκο. (1.5.1947-25.3.1948) κι έπειτα στην Αντίμπ, απ’ όπου ταξιδεύει σε χώρες της Ευρώπης. Το έργο του σιγά σιγά αρχίζει να γίνεται γνωστό σ’ όλο τον κόσμο.
1948 (6-19 Ιουνίου) Γράφει την τραγωδία Σόδομα και Γόμορα. (7 Ιουλίου) Γράφει το μυθιστόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (πρώτη γραφή).
1944 (Μάιος-17 Ιουλίου) Γράφει την τραγωδία Καποδίστριας. Πρώτη διδασκαλία στο Εθνικό (25.3.) κι ύστερα από λίγο την Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. (Οκτώβριος) Επιστροφή στην Αθήνα.
1945 ( 20 Μαΐου) Συμμετέχει στην πολιτική κίνηση. Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Εργατικής Ένωσης. Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου, στην κυβέρνηση ο Σοφούλης. (26.11.45-11.1.46). (5 Μαρτίου) Υποψήφιος ακαδημαϊκός. Αποτυχαίνει για δύο ψήφους. (29 Ιουνίου-6 Αυγούστου) Στην Κρήτη, μέλος της κυβερνητικής επιτροπής (με καθηγητές Ι. Καλιτσουνάκη, Ι. Κακριδή) για τη διαπίστωση γερμανικών ωμοτήτων.
1949 Γράφει τις τραγωδίες Θησέας, Χριστόφορος Κολόμβος.
1951 (Ιανουάριος-5 Ιουλίου) Γράφει το μυθιστόρημα Ο Τελευταίος πειρασμός. Η οριστική μορφή τελειώνει προς το τέλος Οκτώβρη του 1953. Η Εκκλησία ζητά το διωγμό του για το βιβλίο το 1953, αν και δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα και το Βατικανό το εγγράφει στον πίνακα απαγορευμένων βιβλίων (ίντεξ) το 1954.
1953 Οξύνεται η κατάσταση της υγείας του.
1954 (Ιούλιος) Ο Βίος και η Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά παίρνει το βραβείο του καλύτερου ξένου βιβλίου που βγήκε στη Γαλλία. (Σεπτέμβριος) Άρθρο υπέρ του αγώνα της Κύπρου και καταδίκη της βρετανικής αυτοκρατορίας στη Νέα Εστία. (Δεκέμβρης)
Ο εκδοτικός οίκος «Δίφρος» του Γ. Γουδέλη αναλαμβάνει την έκδοση των Απάντων του. Πρώτο βιβλίο, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται.
1955 (22 Απριλίου) Επίσκεψη στον Κ. της ψυχαναλύτριας Πριγκίπισσας Γεωργίου της Ελλάδος, Μαρίας Βοναπάρτη. (11 Αυγούστου) Συνάντηση με τον Αλβέρτο Σβάιτσερ (1875-1965) στην Αλσατία.
1956 (Καλοκαίρι) Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, θεατρική διασκευή. Επιτυχία του Μάνου Κατράκη στο «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο».
1957 Προβολή στο Φεστιβάλ των Κανών του φιλμ του Ζυλ Ντασσέν «Εκείνος που πρέπει να πεθάνει», γυρισμένο στην Κρήτη, σε σενάριο βασισμένο στο μυθιστόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται. (6 Αυγούστου-26 Οκτωβρίου) Νοσηλεύεται στο νοσοκομείο της Κοπεγχάγης και στο Φράιμπουργκ.

 

26 Οκτωβρίου 1957 πεθαίνει στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία, η σορός του μεταφέρεται για να ταφεί στο Ηράκλειο.

Το Χρονολόγιο είναι του Δημήτρη Πλάκα και προέρχεται από το περιοδικό «ΔΙΑΒΑΖΩ».

Κοινοποιείστε το άρθρο

You may also like