Ο αγωνιστής του ’21 Ανδρέας Μεταξάς: Πρωθυπουργός τής Ελλάδας, δεύτερος πρόεδρος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

Ο αγωνιστής τού 1821 Ανδρέας Μεταξάς ήταν ο δεύτερος πρόεδρος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Διπλωμάτης και πολιτικός, διετέλεσε και πρωθυπουργός τής Ελλάδας. Γεννήθηκε το 1790 στο Αργοστόλι και ήταν γόνος ιστορικής οικογένειας, η οποία προερχόταν από την Κωνσταντινούπολη και μετοίκησε στην Κεφαλονιά τον 15ο αι. Ήταν ο δευτερότοκος γιος τού Πέτρου Μεταξά και τής Βιολέτας Λοβέρδου. Δεν είχε μεγάλη μόρφωση, μιλούσε όμως Ιταλικά και Γαλλικά και τού άρεσε να μελετά αρχαία Ιστορία. Πριν αρχίσει η Επανάσταση ασκούσε το επάγγελμα τού δικολάβου.

Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση συγκρότησε στρατιωτικό σώμα με 350 ένοπλους Κεφαλλονίτες και πήγε στην Πελοπόννησο για να λάβει μέρος στον Αγώνα. Επιβιβάστηκε σε πλοίο εξοπλισμένο με κανόνια, 50 ναύτες και 50 οπλοφόρους, με πρόσχημα ότι θα καταδίωκε πειρατές, και αποβιβάστηκε τον Μάιο τού 1821 στη Γλαρέντζα(¹). Μαζί με τους οπλαρχηγούς Σισίνη και Πλαπούτα εκστράτευσαν εναντίον των Τουρκαλβανών τού Λάλα(²). Ο Μεταξάς διακρίθηκε στη μάχη και γι’ αυτό οι συμπολεμιστές του τον αποκαλούσαν «κόντε Λάλα». Μετά την ήττα τους οι Τουρκαλβανοί κατέφυγαν στην Πάτρα. Κατά τη μάχη, όμως, αυτή ο Μεταξάς τραυματίστηκε και στα δύο χέρια και έτσι δεν μπορούσε πλέον να πολεμήσει. Γι’ αυτό, έκτοτε, ασχολήθηκε κυρίως με την πολιτική.

Με απόφαση τού Εκτελεστικού, στις 25 Μαΐου 1822, ο Ανδρέας Μεταξάς πολιτογραφήθηκε Έλληνας κάτοικος τής Πελοποννήσου. Το 1822 διορίστηκε υπουργός τής Αστυνομίας και τον Απρίλιο τού 1822 υπουργός Πολέμου. Ήταν πληρεξούσιος στην Εθνοσυνέλευση τού Άργους και μέλος τού Νομοτελεστικού. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στο συνέδριο τής Βερόνας(³) μαζί με τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό για να αποτρέψουν ένοπλη επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων κατά τής Ελλάδας, κάτι που πέτυχαν με τη βοήθεια τού Καποδίστρια.

 

Ο Ανδρέας Μεταξάς παρέμεινε φίλος τού Καποδίστρια, στην εκλογή τού οποίου πρωτοστάτησε. Ο Κυβερνήτης τού έδωσε πολλά αξιώματα. Έγινε μέλος στο «Πανελλήνιο»(⁴), διορίστηκε προϊστάμενος τού «Φροντιστηρίου των Στρατιωτικών» και έκτακτος επίτροπος τής Πελοποννήσου. Μετά τη δολοφονία τού Καποδίστρια, παρά το γεγονός ότι ήταν ρωσόφιλος, δεν συμφώνησε με την εκλογή τού Αυγουστίνου Καποδίστρια, γιατί τη θεωρούσε καταστροφική. Διαφοροποιήθηκε όμως και από τις διασπαστικές κινήσεις τού Κωλέττη. Διετέλεσε μέλος τής προσωρινής κυβερνήσεως μέχρι την έλευση τού Όθωνα.

Επί Αντιβασιλείας διετέλεσε νομάρχης Λακωνίας και το 1835 Σύμβουλος Επικρατείας(⁵). Λόγω των φιλελεύθερων φρονημάτων του εξορίστηκε στη Μασσαλία και έγινε πρέσβης στην Ισπανία. Το 1839 επέστρεψε στην Ελλάδα και ο Όθωνας τον διόρισε Σύμβουλο τής Επικρατείας. Το 1841 έγινε υπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση τού Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Παραιτήθηκε από τη θέση αυτή και αναμίχθηκε στην κίνηση για παραχώρηση Συντάγματος. Μετά τον θάνατο τού Κολοκοτρώνη ανέλαβε την αρχηγία τού ρωσικού κόμματος.Έλαβε μέρος στην επανάσταση τής 3ης Σεπτεμβρίου και πήρε από τον Όθωνα εντολή σχηματισμού κυβέρνησης με σκοπό την προετοιμασία για την ψήφιση τού Συντάγματος. Κατόρθωσε να πείσει το υπουργικό Συμβούλιο να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση ο Μαυροκορδάτος (αρχηγός αγγλικού κόμματος) και ο Κωλέττης (αρχηγός γαλλικού κόμματος). Ήταν ο πρώτος αρχηγός κυβερνήσεως στην Ελλάδα που έλαβε τον τίτλο τού πρωθυπουργού. Ως πρωθυπουργός διενήργησε εκλογές για συνεκάλεσε την Α΄ Εθνική Συνέλευση. Τον επόμενο χρόνο εξελέγη βουλευτής Αττικής. Ανέλαβε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Κωλέττη αλλά παραιτήθηκε. Διετέλεσε γερουσιαστής και βουλευτής Αττικής. Το 1850 προάχθηκε σε αντιστράτηγο και παρασημοφορήθηκε από τον Όθωνα. Στις 15 Σεπτεμβρίου τού ίδιου έτους έγινε πρέσβης τής Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη. Με την έκρηξη τού Κριμαϊκού πολέμου(⁶) παραιτήθηκε από τη θέση του, επέστρεψε στην Αθήνα και αποσύρθηκε από την πολιτική. Υποστήριξε κρυφά την εξέγερση τής Θεσσαλίας, αλλά συμβούλευσε τον Όθωνα να μην πάει στη Θεσσαλία, προλαβαίνοντας πολλά δεινά.

Ο Ανδρέας Μεταξάς έγινε μέλος τής Φ.Ε. το 1840 και διετέλεσε πρόεδρός της από το 1841 μέχρι 1850. Ήταν πρόεδρος τής Φ.Ε. όταν ξέσπασε η εξέγερση τής 3ης Σεπτεμβρίου. Αυτό δεν τον εμπόδισε να λάβει ενεργό μέρος σε αυτήν. Εντυπωσιακό και ενδεικτικό τής αγάπης του για την πατρίδα  είναι το γεγονός ότι, αν και ήταν αρχηγός τού ρωσικού κόμματος, πρωτοστάτησε στον αγώνα για τη θέσπιση Συντάγματος παρά το ότι η Ρωσία ήταν εντελώς αντίθετη. Πρόεδρος τής Φ.Ε. ήταν και την περίοδο που διετέλεσε πρωθυπουργός (3/3/1843 – 16/2/1844).

Το έργο του ήταν σημαντικό για την πορεία τού Σχολείου. Επί τής προεδρίας του: α) η βασίλισσα Αμαλία ανακηρύχθηκε προστάτις τής Φ.Ε., β) αγοράστηκε το οικόπεδο επί τής οδού Πανεπιστημίου για την οικοδόμηση τού ιδιόκτητου εκπαιδευτηρίου, γ) ψηφίστηκε ο Κανονισμός τού Διδασκαλείου τής Φ.Ε., δ) ο Μιχ. Τοσίτσας και ο Νικ. Στουρνάρης ενίσχυσαν οικονομικά τη Φ.Ε., ε) νοικιάστηκε η οικία Ηπίτου για τη στέγαση τάξεων τού Σχολείου, στ) ετέθησαν τα θεμέλια τού ιδιόκτητου Σχολείου τής Φ.Ε. σε σχέδια Λύσανδρου Καυταντζόγλου, ζ) καθιερώθηκε το δίπλωμα δημοδιδασκάλου για τις απόφοιτες τής Φ.Ε.

Ο Ανδρέας Μεταξάς πέθανε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο τού 1860.

 

Πηγή: https://history.arsakeio.gr/, από την Παναγιώτα Ατσαβέ, φιλόλογο,  ιστορικό

Παραπομπές
(¹) Η  Γλαρέντζα ή Glarentia ήταν οχυρωμένη πόλη και λιμάνι τής Πελοποννήσου επί Φραγκοκρατίας. Βρίσκεται κοντά στην Κυλλήνη.
(²) Το Λάλα ήταν χωριό τής Ηλείας στο οποίο κατοικούσαν  Αλβανοί μουσουλμάνοι, οι αποκαλούμενοι Τουρκαλβανοί.
(³) Συνέδριο τής Βερόνας. Το 1822 συνήλθε στη Βερόνα συνέδριο τής Ιεράς Συμμαχίας για να αποφασισθεί, κατόπιν επίμονης προτάσεως τού Μέτερνιχ (Αυστρία), η  κατάπνιξη όλων των επαναστάσεων που εκδηλώνονταν στην Ευρώπη. Ο Καποδίστριας (υπουργός Εξωτερικών τού Τσάρου) κατόρθωσε να μη θεωρηθεί η ελληνική επανάσταση πολιτική (για την ανατροπή τού πολιτικού καθεστώτος) αλλά απελευθερωτική (ένας χριστιανικός λαός ζητεί να απελευθερωθεί από έναν αλλόθρησκο).΄Ετσι δεν ελήφθη ιδιαίτερη απόφαση για την Ελλάδα.
(⁴) Πανελλήνιο. Γνωμοδοτικό όργανο που θέσπισε ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας.
(⁵) Σύμβουλος Επικρατείας. Επί Όθωνος το Συμβούλιο Επικρατείας δεν ήταν ανώτατο δικαστήριο όπως σήμερα αλλά γνωμοδοτικό συμβούλιο.
(⁶) Ένοπλη και ιδιαίτερα αιματηρή σύγκρουση μεταξύ Ρωσικής και Οθωμανικής αυτοκρατορίας, Βρετανίας και Γαλλίας. Ήταν η προσπάθεια τής Ρωσίας να λύσει μόνη της το Ανατολικό Ζήτημα.