Κοινοποιείστε το άρθρο
Πολιτισμός, παγκοσμιοποίηση και συλλογική μνήμη
«Η γνώση που κατέκτησαν οι άνθρωποι κατά τις χιλιετίες του ανθρώπινου πολιτισμού βρίσκεται σωρευτικά ενσωματωμένη στον σπόρο, στο αλέτρι, στο βόδι, στο οικοδόμημα, στο αεροπλάνο, στον υπολογιστή». Η φράση αυτή αποδίδει συνοπτικά το γεγονός ότι κάθε καινούργια επινόηση του ανθρώπου στηρίζεται στα προηγούμενα επιτεύγματα της ανθρώπινης δραστηριότητας, από την Παλαιολιθική εποχή έως την εποχή του Χαλκού και όπως αυτά μαρτυρούνται από την εποχή των πρώτων αρχαίων πολιτισμών της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου, της Ελλάδας έως σήμερα, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, της πολυπολιτισμικότητας, των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου. Οι πολιτισμοί του παρελθόντος έβαλαν τα θεμέλια για τους νεότερους και σύγχρονους πολιτισμούς, έγιναν η γέφυρα που ενώνει το χθες με το σήμερα, το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.
Ο καθένας μας κληρονομεί έναν πολιτισμό, ο οποίος αποτελείται από σταθερές γνώσεις όσον αφορά τη λειτουργία του κόσμου και τις αξίες που καθοδηγούν τη συμμετοχή μας σε αυτόν. Το βαθύτατο και ουσιαστικότατο δυναμικό στοιχείο για την κατανόηση, την ανασύνθεση και τη ζωογόνα αφομοίωση ενός πολιτισμού και των αξιών του, είναι ο τρόπος που εμείς οι ίδιοι κοιτάζουμε το ιστορικό γίγνεσθαι.
Τα επιτεύγματα του παρελθόντος πήραν μορφή και έγιναν μνημεία. Υπάρχουν χιλιάδες μνημεία που εξυπηρετούν τρεις βασικούς στόχους: να καταγράψουν γεγονότα σημαντικά, να απαθανατίσουν την ιστορική μνήμη και να αφήσουν παρακαταθήκη σοφίας και γνώσης για να οικοδομηθεί η μνήμη του πολιτισμού, οι μνήμες των λαών και η εθνική τους ταυτότητα. Η μνήμη είναι πολύτιμη και τα μνημεία οι ζωντανές πηγές της, θησαυροί ανεκτίμητοι.
Οι λαοί μαθαίνουν την ιστορία του παρελθόντος τους, την αναβιώνουν, την ερμηνεύουν και την παραδίδουν όχι μόνο στους νεότερους αλλά και στους άλλους λαούς. Όπως πολύ χαρακτηριστικά έχει παρατηρηθεί «πρέπει να διερευνούμε, να μελετάμε, να κατανοούμε, να ξαναζωντανεύουμε ολοένα και πληρέστερα, πολυμερέστερα και ουσιαστικότερα τις αξίες του πολιτισμού και να γονιμοποιούμε με αυτές τη ζωή μας και τη ζωή όλων των ανθρώπων πέρα από τα εθνικά μας σύνορα, παράλληλα με την προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε για να δημιουργούμε και εμείς αξίες, ξεκινώντας από τα σημερινά δεδομένα τη ζωής μας». Και μπορεί ο Δημήτρης Γληνός να έγραφε αυτά τα λόγια τουλάχιστον 60 χρόνια πριν, αλλά ακούγονται σαν προφητεία για την εποχή που ζούμε σήμερα. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου οι λαοί καλούνται να διαχειριστούν και να διαφυλάξουν τις μνήμες και την ταυτότητά τους.
Οι φόβοι για μια πολιτισμική ομοιογενοποίηση, δημιουργούν νέες συζητήσεις γύρω από το θέμα της συλλογικής πολιτισμικής μνήμης, καθώς εκφράζονται ανησυχίες, ότι μέσα σε αυτές τις συνθήκες και με την εξάπλωση των νέων τεχνολογιών, η λειτουργία της μνήμης στην κοινωνία θα προσδιορίσει τη θέση του υποκειμένου σε ένα πολιτισμικό σύνολο και στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης.
Ειδικότερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης καθίσταται ιδιαίτερα επιτακτική η ανάγκη να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικοί πολιτισμοί αντιλαμβάνονται τις κοινωνικές δομές, τις αξίες και τον κόσμο γύρω τους γενικά, καθώς, άνθρωποι με διαφορετικές ιστορικές, κοινωνικές και θρησκευτικές καταβολές καλούνται πλέον καθημερινά να συνυπάρξουν κάτω από κοινές γεωγραφικές και κοινωνικές «στέγες».
Γράφει η Ιωάννα Ρωμηού
