Κοινοποιείστε το άρθρο
Το τραπέζι των Χριστουγέννων: το έθιμο της γαλοπούλας
Η βραστή ή καλογεμισμένη στον φούρνο γαλοπούλα των Χριστουγέννων είναι μια προτίμηση, που ήρθε στην Ελλάδα από ευρωπαϊκές συνήθειες, αφού και οι Ευρωπαίοι γνώρισαν αργά οτ πουλερικό αυτό, από το Μεξικό, το 1524 και έπειτα.
Πρωτοχρησιμοποιήθηκε και σε εμάς από τις πλουσιότερες τάξεις, που με αρχοντική μόδα διατηρούσαν στα κτήματά τους ειδικά εκτροφεία με γαλοβοσκούς (ιδιαίτερα γυναίκες, γαλοβοσκούδες). Ο γάλος ή κούρκος ή (ιν)διάνος, αποτελούσε ένα καλό γεύμα για συμπόσια και για γιορτές. Σημειώνεται και στη βενετοκρατούμενη Κρήτη, τον 16ο αιώνα, σαν ένα εκλεκτό φαγητό (συναντάμε σχετικούς υπαινιγμούς στο κρητικό θέατρο). Το ίδιο και στην Κύπρο.
Ήταν φυσικό, το ξενικό και καλοθρεμμένο αυτό πουλερικό να αποτελεί και ένα καλό δώρο, πεσκέσι για φίλους ή ισχυρούς άρχοντες, ιδιαίτερα τις μέρες των Χριστουγέννων, που από παλιά απαιτούσαν στο γεύμα τους όρνιθα ή πετεινό. Οι παλιές παροιμίες έλεγαν «κότα πίτα τον Γενάρη(που είναι παχιά τα πουλερικά) και παπί των Αλωνάρη». Ή στον Πόντο «του Χριστού , όλα αλλάζουνε και τα πετεινάρια σφάζουνε».
Οι ίδιοι οι άρχοντες ξεχώριζαν και για το δικό τους τραπέζι των Χριστουγέννων την πιο παχιά γαλοπούλα, που με ρωμαϊκή γαστριμαργία συνήθιζαν να την παραγεμίζουν με επίσης ξωτικά μπαχαρικά. Διαπιστώνουμε την ευρωπαϊκή αυτή προτίμηση της γαλοπούλας στις αστικές ή δυτικομαθημένες ελληνικές περιοχές του 19ου αιώνα στην Πόλη, στη Σμύρνη, στην Αθήνα, στην Κύπρο, στην Επτάνησο και λιγότερο στην Πελοπόννησο.
Ο Λασκαράτος , στο διήγημά του Ιστορία ενός γαλόπουλου, γραμμένο το 1886, σημειώνει ότι αρχοντικά σπίτια έτρεφαν ή αγόραζαν γάλους για τα Χριστούγεννα και ότι μεταπράτες έβγαζαν σε κλήρο καλοθρεμμένους γάλους για την ημέρα αυτή. Από την Κέρκυρα έχουμε περιγραφή για τον αρχοντομαγειρευτό γάλο, που τον παραγέμιζαν με σταφίδες, κανέλα, γαρούφαλλο, κουκουνάρα και που τον «βάφτιζαν» τελετουργικά στο ζεστό νερό την παραμονή των Χριστουγέννων φωνάζοντας τη λέξη «Χρίστος» (για να μην πουν Χριστός), καθιστώντας τον έτσι ελληνικό φαγητό.
Ο πολύς λαός όμως παντού συνέχιζε να περνά τα Χριστούγεννα με βραστή όρνιθα ή πετεινό (καπόνι) που έδιναν την εποχή αυτή και καλό ζουμί, και μόνο σε περίπτωση αρραβώνα προσπαθούσε ο γαμπρός να στείλει γαλόπουλο στο σπίτι της αρραβωνιαστικιάς. Στον μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χώρου έσφαζαν και σφάζουν συνήθως χοίρο, με τελετουργικά «χοιροσφάγια» και περνούσαν με το θερμαντικό κρέας και το λίπος του όλες τις Γιορτές.
Με τον καιρό οι αγοραστικές ικανότητες αυξήθηκαν και οι δυνατότητες για εμπορική εκτροφή της γαλοπούλας πολλαπλασιάστηκαν, ενώ πλέον πωλούνται αδιακρίτως για τα Χριστούγεννα όλων των ειδών τα κρέατα: χοιρινό, μοσχάρι, αρνί αλλά η γαλοπούλα έχει την προτίμηση της ημέρας. Έγινε ένα σύμβολο καλοπέρασης αλλά μην ξεχνάμε ότι δεν ήταν εξ αρχής ελληνικό έθιμο!
Καλές Γιορτές!
Βιβλιογραφία: Δημ. Σ. Λουκάτος, Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών, εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 1997
