Κοινοποιείστε το άρθρο
Υπολογιστής και παιδί: Οι κίνδυνοι της τεχνολογίας στα παιδιά και η πρόληψή τους
Οι εποχές που τα παιδιά παίζανε στα πάρκα κυνηγητό, κρυφτό στις γειτονιές ή συναντιόντουσαν να παίξουνε κούκλες και αυτοκινητάκια στο δωμάτιο τους με τους φίλους τους μοιάζουν να απομακρύνονται συνεχώς.
Ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας με τις εξελίξεις να τρέχουν και να μας φαντάζει μακρινό να ταχυδρομήσουμε κάρτες τις γιορτές ή να μην μπορούμε να βρούμε κάποιον στο σταθερό τηλέφωνο.
Τι γίνεται όμως με τα παιδιά μας που μεγαλώνουν σε ένα τόσο γρήγορο περιβάλλον και με τα τεχνολογικά μέσα από τη νηπιακή ηλικία στη διάθεση τους;
Μια ματιά στο γύρω μας περιβάλλον θα επιβεβαιώσει εύκολα όλες τις έρευνες που δείχνουν ότι πλέον τα παιδιά εξοικειώνονται από πολύ μικρή ηλικία με τους υπολογιστές και τη χρήση της τεχνολογίας. Πολύ συχνά εκδηλώνουμε απορίες με ανάλογο περιεχόμενο: « ο Κωστάκης χειρίζεται το tablet καλύτερα από μένα» ή « μα καλά πώς το κατέβασε αυτό το παιχνίδι; Ούτε εγώ δεν ξέρω να το κάνω».
Πίσω όμως από αυτή την αρχικά ενθουσιώδη αντίδραση ίσως θα έπρεπε να ακούσουμε ένα καμπανάκι ανησυχίας για την εισβολή όλων αυτών των μέσων στην καθημερινότητα ενός μικρού παιδιού και τις επιπτώσεις στην κοινωνικοποίηση, στην υγεία και στην απόδοση του.
Παιδική ηλικία και τεχνολογία
Πλέον όλο και μικραίνει το όριο της παιδικής ηλικίας που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα (υπολογιστές ,tablets , smartphones κλπ). Έχει καταγραφεί ότι από την ηλικία των 3 ετών τα παιδιά αρχίζουν να επεξεργάζονται τις συσκευές των γονιών τους και πως στην ηλικία των 5 ετών ήδη μπορούν να παίξουν και να χειριστούν ηλεκτρονικά παιχνίδια. Στο δημοτικό μεγάλο ποσοστό έχει ήδη το δικό του κινητό τηλέφωνο ή tablet ενώ στο γυμνάσιο θεωρείται αυτονόητο.
Η καθημερινότητα των παιδιών και ο ελεύθερος χρόνος του έχει κατακλυστεί από video games, παιχνίδια, παιδικές σειρές στον υπολογιστή και στην τηλεόραση, σερφάρισμα στο ίντερνετ και ώρες ασχολίας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ακούνε μουσική μέσω υπολογιστή, επικοινωνούν με φίλους μέσω υπολογιστή, παίζουν μέσω υπολογιστή με το κίνδυνο να εξαρτηθούν να είναι όλο και μεγαλύτερος .
Προσηλωμένοι συνεχώς μπροστά σε μία οθόνη χάνεται η αίσθηση του χρόνου αλλά μήπως δεν χάνεται μόνο αυτή;
Οι κίνδυνοι της χρήσης υπολογιστή από παιδιά και πρόληψή τους
Όπως θα δούμε παρακάτω είναι πολλοί οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν τα παιδιά καθημερινά με τη αλόγιστη χρήση του υπολογιστή, της τηλεόρασης, των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και γενικότερα της τεχνολογίας. Θα πρέπει κάθε γονιός να ενημερωθεί για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση των παραπάνω μέσων από το παιδί του και να προσπαθήσει να υποδείξει στα παιδιά του την σωστή χρήση αυτών ώστε να προλάβει προβλήματα που σχετίζονται όχι μόνο με την σωματική και ψυχολογική του υγεία αλλά και με την κοινωνικοποίηση του.
Επιπτώσεις και προβλήματα από την υπερβολική χρήση ηλεκτρονικών μέσων
Σωστή μαθησιακή ανάπτυξη
Παιδίατροι και παιδοψυχολόγοι εκφράζουν ανησυχία για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών που ξεκινάνε χρήση ηλεκτρονικών μέσων σε πολύ μικρή ηλικία (3-7ετών). Σε αυτή την ηλικία αρχίζει να διαμορφώνεται η γνωστική ικανότητα του παιδιού και να λαμβάνει πλήθος ερεθισμάτων για την σωστή ανάπτυξη του.
Δυσκολία κοινωνικοποίησης
Ένας άλλος κίνδυνος που επισημαίνεται είναι η αποξένωση του παιδιού και η δυσκολία κοινωνικοποίησης του. Με έναν υπολογιστή ή ένα smartphone καθημερινή συντροφιά στερείται αυτόματα την απόλαυση μια παρέας ή της ένταξης σε ένα κοινωνικό σύνολο με μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ψυχολογία και την κοινωνική του ζωή.
Οφθαλμολογικά προβλήματα
Παιδοφθαλμίατροι επισημαίνουν ότι η υπερβολική χρήση του υπολογιστή μπορεί να επιδεινώσει την προδιάθεση για μυωπία με τα ποσοστά των παιδιών που χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά να έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Επιπλέον οι υπολογιστές προκαλούν οφθαλμική κόπωση τόσο σε ενήλικες όσο φυσικά και σε παιδιά με συμπτώματα όπως θολή όραση, ξηροφθαλμία, ερεθισμό και πονοκεφάλους. Συμπτώματα τα οποία φυσικά πρέπει να μας οδηγήσουν σε οφθαλμίατρο για ορθή αξιολόγηση τους.
Προβλήματα από λάθος στάση σώματος
Ένας άλλος άμεσος κίνδυνος που πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι τα μυοσκελετικά προβλήματα που δημιουργούνται με τη λάθος στάση ή την πολύωρη παραμονή μπροστά στον υπολογιστή. Η λάθος καρέκλα ή η μη εργονομική κατάσταση του γραφείου οδηγεί σε καταπόνηση των μυών και μακροπρόθεσμα σε πόνους στη μέση και στον αυχένα.
Εθισμός στον υπολογιστή και τα συμπτώματα χρήσης ηλεκτρονικών μέσων
Τα τελευταία χρόνια έρευνες δείχνουν μια τάση εθισμού των παιδιών στο ίντερνετ που εκδηλώνεται με πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή , πλήρης απορρόφηση της ενέργειας και αισθητή μείωση των άλλων δραστηριοτήτων. Συχνά συμπτώματα είναι η απότομη αλλαγή συμπεριφοράς με μια τάση επιθετικότητας και άρνηση να βρει ευχαρίστηση σε οτιδήποτε άλλο πέρα από το διαδίκτυο. Σημειώνεται επίσης πτώση της σχολικής απόδοσης, αποχή από την κοινωνική του ζωή και απομάκρυνση από τους φίλους του και την οικογένεια του.
Στα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνονται τα προβλήματα στα μάτια όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι ημικρανίες, οι πονοκέφαλοι καθώς και διαταραχές στο πρόγραμμα του ύπνου και της διατροφής.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δαιμονοποιήσουμε το ίντερνετ, τον υπολογιστή και τα ηλεκτρονικά μέσα. Είναι ένα παράθυρο στον κόσμο, μια μόνιμη πηγή πληροφοριών και ένα πολύτιμο εργαλείο στην υπηρεσία μας. Με την σωστή χρήση και αποφεύγοντας τους κινδύνους μπορεί να γίνει ένας σύμμαχος στην εκπαίδευση και στην ανάπτυξη του παιδιού σας.
Συμβουλές για την ορθή χρήση υπολογιστή και ηλεκτρονικών μέσων
Θα μπορούσαμε να συνοψήσουμε τους κανόνες της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων στις ακόλουθες 7 απλές συμβουλές που οι ειδικοί συστήνουν στους γονείς :
- Θέστε όριο στο πόση ώρα θα παίζει το παιδί ηλεκτρονικά παιχνίδια ή θα είναι στο διαδίκτυο. Όριο το οποίο θα τηρήσετε και ας φέρει ίσως αρχικά κάποια αντίδραση από τα παιδιά. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι απαραίτητη η κοινή γραμμή των γονιών απέναντι στο θέμα.
- Απαγόρευση χρήσης των ηλεκτρονικών συσκευών την ώρα του φαγητού και πριν τον ύπνο.
- Γίνετε το παράδειγμα για τα παιδιά σας. Δε γίνεται να τους ζητάτε να μην έχουν το tablet στο τραπέζι αλλά εσείς να ασχολείστε με το κινητό σας. Ας δείτε την ώρα του φαγητού σαν τη στιγμή που ανταλλάσσετε τα νέα της ημέρας.
- Φροντίστε να παρακολουθείτε τις δραστηριότητες του ώστε να προλάβετε πιθανό κίνδυνο. Τι παιχνίδια παίζει, τι ιστοσελίδες επισκέπτεται και ποιοι το προσεγγίζουν στα διαδικτυακά μέσα.
- Ελαχιστοποιήστε τους παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα στην υγεία του. Επενδύστε σε μια εργονομική καρέκλα, δείξτε του την σωστή στάση του σώματος και ζητήστε του να κάνει διάλειμμα ενδιάμεσα. Προσέξτε επίσης η οθόνη του υπολογιστή να είναι στο σωστό ύψος και να μην κάνει αντανάκλαση.
- Εξακολουθείτε φυσικά να του δίνετε εξωτερικά ερεθίσματα και να περνάτε ποιοτικό χρόνο οικογενειακά.
- Δεν αμελούμε ποτέ σημάδια διαφορετικής ή περίεργης συμπεριφοράς του παιδιού μας και συμβουλευόμαστε τους ειδικούς για τις απορίες μας.
Αναμφίβολα η χρήση της τεχνολογίας και των μέσων μαζικής επικοινωνίας έχουν βελτιώσει την ζωή μας σε πολλούς τομείς αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι λόγω της λανθασμένης ή υπερβολικής χρήσης τους. Μέσα απο διάφορες έρευνες που έχουν γίνει κυρίως σε παιδιά μικρής ηλικίας έχει αποδειχθεί ότι η τηλεόραση και ο υπολογιστής, επηρεάζουν στην διαμόρφωση του χαρακτήρα αλλά και των ικανοτήτων των παιδιών όχι μόνο στην προσχολική αλλά και αργότερα στη σχολική του ηλικία. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι που έχουν κάνει πολλές φορές “αναγκαία” την χρήση της τεχνολογίας μέσω υπολογιστή και μέσων μαζικής επικοινωνίας και έχουν τοποθετήσει τον Η/Υ και την τηλεόραση στην οικογενειακή καθημερινότητα. Το παιδί μπορεί εύκολα να κάνει έρευνα για σχολικές εργασίες, να βρει λύσεις σε προβλήματα, να μάθει πολλά νέα πράγματα και όλα αυτά από την άνεση του σπιτιού του. Ταυτόχρονα οι γονείς βρίσκουν σαν εύκολη λύση απασχόλησης για τα παιδιά τους την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Η πραγματικότητα όμως αυτή κάνει επιτακτική την ελεγχόμενη και επιλεκτική χρήση αυτών των μέσων από τα παιδιά. Στόχος θα πρέπει να είναι να αποφευχθεί μια αλόγιστη χρήση του υπολογιστή και της τηλεόρασης σαν μέσο πολύωρης απασχόλησης των παιδιών.
Θα πρέπει λοιπόν οι γονείς να συνεργασθούν με τα παιδιά τους και να προσπαθήσουν να πάρουν μέρος στην ενασχόληση των παιδιών τους με τα μέσα της τεχνολογίας. Να εκμεταλευθούν την ευκαιρία για μάθηση και ψυχαγωγία για όλη την οικογένεια που προσφέρει ο υπολογιστής, το διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, η τηλεόραση και γενικότερα η τεχνολογία και μαζί με τα παιδιά τους και να τους δείξουν τον σωστό τρόπο χρήσης τους μέσα από κανόνες που θα τα προφυλάξουν από τους παραπάνω κινδύνους που εγκυμονούν. Θα πρέπει πάντα να έχουν σαν αρχή τους το αρχαίο ρητό “Μέτρον άριστον” και έτσι να βοηθήσουν τα παιδιά τους στον σωστό δρόμο της τεχνολογίας.