Κοινοποιείστε το άρθρο
Προστασία από τα τσιμπήματα του καλοκαιριού
Μέλισσες, κουνούπια, τσούχτρες, σκνίπες… είναι οι απρόσκλητοι, ενοχλητικοί επισκέπτες του καλοκαιριού! Όλοι έχουμε ξυπνήσει ξαφνικά μέσα στη νύχτα από έντονη φαγούρα και κάποιοι έχουμε βρεθεί να τρέχουμε έξω από τη θάλασσα, έπειτα από την επίθεση… τσούχτρας! Και μπορεί το καλοκαίρι τα τσιμπήματα των εντόμων να είναι συνηθισμένα και σχετικά εύκολο να αντιμετωπιστούν, τι συμβαίνει όμως με τα πιο σοβαρά; Πότε πρέπει να απευθυνθούμε σε γιατρό;
Τα κουνούπια είναι οι ιπτάμενοι πρωταγωνιστές του καλοκαιριού. Τα θηλυκά είναι υπεύθυνα για τα τσιμπήματα, αλλά και για την ταλαιπωρία που τραβάμε μετά. Το τσίμπημα και, ιδιαίτερα, το σάλιο του κουνουπιού, προκαλεί μια εντοπισμένη ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού μας. Χαρακτηριστική είναι η έκκριση ισταμίνης, που συνεπάγεται φαγούρα και μικρό οίδημα στο σημείο.
Συνήθως, τα τσιμπήματα από κουνούπια είναι αθώα. Προκαλούν ένα ελαφρύ πρήξιμο στην περιοχή και έντονο κνησμό. Σε σπανιότερες περιπτώσεις τα κουνούπια είναι υπεύθυνα και για τη μετάδοση σοβαρών ασθενειών, όπως π.χ. ο ιός του Δυτικού Νείλου.
Πώς αντιμετωπίζεται ένα τσίμπημα κουνουπιού; Πέρα από τοπικές αντιισταμινικές και κορτιζονούχες κρέμες που μπορούν να βοηθήσουν τις 2-3 πρώτες μέρες, η φαγούρα βελτιώνεται αν βάλουμε πάνω στο τσίμπημα ξίδι! Το σημαντικό είναι να μην το ξύσουμε, αφού όπως εξηγεί ο γιατρός, αν αρχίσουμε να ξύνουμε την περιοχή δημιουργούμε έναν φαύλο κύκλο φαγούρας-ξυσίματος. Η επίσκεψη στον δερματολόγο επιβάλλεται όταν το σημείο που τσιμπηθήκαμε φαίνεται να φλεγμαίνει περισσότερο από το φυσιολογικό, πονάει ή δημιουργείται μια μικρή πληγή που δεν κλείνει.
Πρόληψη
Ωστόσο, υπάρχουν και προληπτικά μέτρα που μπορούμε να πάρουμε για να μειώσουμε τις πιθανότητες τσιμπήματος!
Σημαντικό είναι να αποφεύγουμε περιοχές με στάσιμα νερά, ειδικά τις ώρες που δύει ο ήλιος, μιας και τότε η δραστηριότητά τους είναι αυξημένη. Προτιμούμε να ποτίζουμε τις πρωινές ώρες και δεν ξεχνάμε στάσιμα νερά σε γλάστρες ή λεκάνες. Επίσης, φροντίζουμε να έχουμε κουρεμένα το γρασίδι, τους θάμνους και τις φυλλωσιές, ενώ έχει αναφερθεί ότι οι λαμπτήρες κίτρινου χρώματος προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια.
Υπάρχει πληθώρα εντομοαπωθητικών, τόσο σε μορφή λοσιόν για εμάς, όσο και για το χώρο. Διάφορα έλαια και αρώματα, όπως η citronella, ο ευκάλυπτος και ο βασιλικός απωθούν τα κουνούπια. Τα απωθούν επίσης, ο αέρας, οι ανεμιστήρες και τα κλιματιστικά, καθώς μειώνουν τη θερμοκρασία, ενώ δυσχεραίνουν την προσέγγισή τους.
Τσιμπήματα από αρθρόποδα
Γενικά τα αρθρόποδα χωρίζονται σε έντομα (μέλισσες, σφήκες, κουνούπια, μύγες, ψύλλοι, κοριοί, κάμπιες κτλ.), αραχνοειδή (τσιμπούρια, σκορπιοί, αράχνες), παράσιτα (ψείρες). Η εικόνα που παρουσιάζει ένα παιδί που το τσίμπησε κάποιο από τα παραπάνω αρθρόποδα ποικίλλει. Εξαρτάται όχι μόνο από το είδος του μικροοργανισμού που το τσίμπησε, αλλά και από άλλους παράγοντες. Πιο συγκεκριμένα, η εικόνα εξαρτάται από το αν υπάρχει συνοδός λοίμωξη στο σημείο του τσιμπήματος (ερυσίπελας, μολυσματικό κηρίο), αν παρατηρείται επέκταση και στον παρακείμενο λεμφαδένα (λεμφαγγειίτιδα, λεμφαδενίτιδα), αν παράλληλα υπάρχει αλλεργική αντίδραση, αν κάποιες από τις αντιδράσεις του παιδιού μπορεί να προέρχονται από έντονο άγχος και το φόβο για το τι μπορεί να του ή της συμβεί (εντομοφοβία κτλ.).
Για να ξεχωρίζει κανείς τι από τα παραπάνω μπορεί να συμβαίνει, είναι χρήσιμο να λαμβάνει υπόψη του κάποια επιπλέον απλά στοιχεία. Πόσος χρόνος έχει μεσολαβήσει από την ώρα του τσιμπήματος; Για να σκεφτούμε τη λοίμωξη, θα πρέπει να έχουν περάσει πολλές ώρες, συνήθως πάνω από 24ώρο. Στην περίπτωση της αλλεργίας η αντίδραση θα είναι άμεση, συνήθως μέσα στην πρώτη ώρα. Πρόκειται για ένα τσίμπημα ή για πολλά; Αν πρόκειται για κουνούπια, τα τσιμπήματα θα είναι σε πολλά σημεία, συνήθως σε γυμνά μέρη του σώματος. Υπάρχουν αποθήκες με σιτηρά, πατάρια, κοτέτσια, φωλιές ζώων εκεί κοντά; Παρατηρείται το ίδιο εξάνθημα και σε άλλους με μικρά ερυθρά στίγματα; Σκεφτόμαστε τους ψύλλους.
Οι μέλισσες και οι σφήκες χαρακτηρίζονται ως υμενόπτερα. Ωστόσο, οι μέλισσες διαφέρουν από τις σφήκες επειδή όταν τσιμπούν, το κεντρί αποσπάται από την κοιλιά τους και παραμένει πάνω στο δέρμα, με αποτέλεσμα τον θάνατο του εντόμου. Άμεσα συμπτώματα μετά το τσίμπημα είναι ο πόνος, το τοπικό οίδημα (πρήξιμο) και η ερυθρότητα στην περιοχή, με έντονο συνοδό κνησμό (φαγούρα). Όπως σε όλα τα τσιμπήματα, στο κέντρο παρατηρείται μικρό αιμορραγικό στίγμα που διαρκεί σχεδόν μισή ώρα, αν και εξακολουθεί να παραμένει ευδιάκριτο και έπειτα από λίγες μέρες. Το δηλητήριο της μέλισσας ή της σφήκας σε «ευαισθητοποιημένα» άτομα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση μέχρι shock.
Για την αντιμετώπιση χρειάζεται πρώτα καθαρισμός της περιοχής με σαπούνι και νερό ή αντισηπτικά. Απαιτείται απομάκρυνση του κεντριού το συντομότερο δυνατό, με ήπιες κινήσεις, με ένα όργανο που να μην είναι αιχμηρό (μαλακό ξύσιμο), γιατί οι αυτόματες συστολές των τοιχωμάτων του σάκου με το δηλητήριο της μέλισσας που παραμένει στο δέρμα, συνεχίζουν την έγχυση του δηλητηρίου. Τα επιθέματα (κομπρέσες) με κρύο νερό ή πάγο βοηθούν να ελαττωθεί η ένταση και η διάρκεια του οιδήματος. Συνιστάται χορήγηση αντισταμινικών από το στόμα που περιορίζουν τον κνησμό και το οίδημα, με παράλληλη χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών (κορτιζόνης) που μειώνουν τη φλεγμονώδη αντίδραση.
Συνήθως, η απλή τοπική περιποίηση του δέρματος στο σημείο που έγινε το τσίμπημα είναι αρκετή. Παράλληλα, χρειάζεται να αναγνωρίζουμε πότε είναι αναγκαίο να ζητάμε τη βοήθεια του γιατρού.
Χορηγούνται, τέλος, αναλγητικά για τον πόνο εφόσον υπάρχει. Τα αντιβιοτικά είναι απαραίτητα σε περίπτωση τοπικής λοίμωξης. Να διευκρινισθεί ότι η φαρμακευτική αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται έπειτα από εκτίμηση και σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, για να αποφευχθούν οι κίνδυνοι των εσφαλμένων διαγνώσεων.
Οι κάμπιες προκαλούν «δερματίτιδα εξ επαφής» από τις τρίχες ή το ίδιο το σώμα τους που αφήνει μία ουσία υπεύθυνη για το εξάνθημα. Προκαλείται έντονος κνησμός με αίσθημα καψίματος και πόνου. Εμφανίζεται οίδημα με ερυθρότητα σε γραμμοειδή διάταξη.
Τα τσιμπούρια είναι παράσιτα που διαβιούν στις γάτες, τους σκύλους, τα πρόβατα, τα βοοειδή και τα περιστέρια. Προσκολλώνται σταθερά στον ξενιστή με τα δόντια τους γιατί εκκρίνουν μία ουσία που τα κάνει σαν τσιμέντο. Τυχόν βίαιη προσπάθεια αποκόλλησής τους θα έχει ως συνέπεια να μείνουν τμήματα του στόματός τους στο δέρμα του κι έπειτα από μέρες δημιουργούνται τοπικό κοκκίωμα και νέκρωση στο σημείο του τσιμπήματος. Συνεπώς, δεν πρέπει να γίνεται βίαιη απόσπαση. Τοποθετούμε τοπικά βαζελίνη, ιώδιο ή υγρή παραφίνη. Έπειτα από 15 λεπτά οι μύες του παρασίτου παραλύουν και αποκολλάται από μόνο του, οπότε το αφαιρούμε με μια λεπτή λαβίδα.
Τσιμπήματα από θαλάσσιους οργανισμούς και φυτά
Το καλοκαίρι που τα παιδιά απολαμβάνουν τα νερά της θάλασσας έρχονται σε επαφή και με τους ζωντανούς οργανισμούς που διαβιούν στους κόλπους της. Οι πιο γνωστοί από αυτούς τους οργανισμούς που μπορεί να μας προκαλέσουν προβλήματα είναι οι μέδουσες, οι ανεμώνες, τα κοράλλια, τα δηλητηριώδη ψάρια, τα θαλάσσια φίδια και τα χταπόδια.
Οι μέδουσες, οι ανεμώνες και τα κοράλλια όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα απελευθερώνουν ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα. Αρχικά είναι ανενεργές αλλά μόλις τρίψουμε το σημείο αυτό ή βάλουμε γλυκό νερό, ενεργοποιούνται. Το εξάνθημα εκδηλώνεται στα σημεία επαφής, που συνήθως είναι τα ακάλυπτα σημεία του σώματος όπως η πλάτη, το στήθος, οι βραχίονες, τα πόδια και αυτό γίνεται σε γραμμοειδή διάταξη. Δεν πρέπει να τρίψουμε την περιοχή του δέρματος που ήρθε σε επαφή με τα πλοκάμια, δεν πρέπει να πλένουμε το δέρμα με γλυκό νερό. Συνιστάται πλύση με οξικό οξύ ή ξύδι ή διττανθρακικό νάτριο ή με θερμό θαλασσινό νερό, με τα οποία ελαττώνεται η δραστικότητα του δηλητηρίου.
Σε σημείο που μπήκαν τα αγκάθια του αχινού μπορεί να έχουμε τοπική αντίδραση. Συνιστώνται τοπικός καθαρισμός και αφαίρεση των αγκαθιών.
Τα συμπτώματα από τσίμπημα αγκαθιών διαφόρων δηλητηριωδών ψαριών (όπως είναι οι δράκαινες, οι σκορπιοί κτλ.) μπορεί να είναι τοπικά ή και γενικευμένα, με πυρετό, κεφαλαλγία, ναυτία, εμέτους, που χρειάζονται την άμεση εκτίμηση από γιατρό.
Είναι λοιπόν σημαντικό τους μήνες των καλοκαιρινών διακοπών να γνωρίζουμε πως μπορούμε να προφυλαχτούμε και πώς να αντιμετωπίσουμε τα τσιμπήματα από έντομα και θαλάσσιους οργανισμούς. Παράλληλα, χρειάζεται να αναγνωρίζουμε τα όρια των δυνατοτήτων μας και να ζητάμε την βοήθεια του γιατρού όποτε αυτό είναι αναγκαίο.
Και τα… δαγκώματα!
Ευτυχώς για εμάς, στην Ελλάδα δεν έχουμε σκορπιούς με θανατηφόρο δηλητήριο! Παρ’ όλα αυτά, οι ουσίες στο δηλητήριο του σκορπιού είναι τοξικές για το δέρμα και προκαλούν μεγάλο πόνο. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε σε περίπτωση δαγκώματος από σκορπιό; Δυστυχώς, στην περίπτωση του σκορπιού, μια απλή επάλειψη με κρέμα κορτιζόνης δεν αρκεί και χρειάζονται παυσίπονα, πιθανότατα ένεση κορτιζόνης και αντιτετανική κάλυψη. Καλύτερα να καταφύγουμε σε ιατρική βοήθεια αλλά χωρίς άγχος…
Ως προς τα φίδια, στη χώρα μας το μόνο δηλητηριώδες είναι η οχιά! Αν και το δάγκωμα από ένα φίδι ή σκορπιό είναι αρκετά επώδυνο δεν θα πρέπει να μας τρομοκρατήσει. Αν μας δαγκώσει φίδι, θα πρέπει να κατευθυνθούμε στο πλησιέστερο κέντρο υγείας ή νοσοκομείο. Εκεί έχουν κατάλληλους αντιοφικούς ορούς και θα αναλάβουν τα υπόλοιπα, όπως την πιθανή χρήση αντιτετανικού ορού και αντιβίωσης. Από την πλευρά μας, είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας. Μια καλή συμβουλή είναι να δέσουμε ένα κομμάτι πανί πάνω από το σημείο του τσιμπήματος (όχι όμως πολύ σφιχτά), ώστε να καθυστερήσουμε την εξάπλωση του δηλητηρίου. Κοψίματα στο δέρμα, ρουφήγματα με το στόμα, ώστε να φύγει το δηλητήριο, και άλλα «χολιγουντιανά εφέ», καλύτερο είναι να αποφεύγονται γιατί μόνο επιπλοκές θα προκαλέσουν.
Καλό καλοκαίρι λοιπόν…!
Δικτυογραφία